برج سفید و قلعه‌های تاریخی تسالونیکی در یونان

قلعه‌های تسالونیکی مجموعه‌ای از دیوارهای دفاعی، برج‌ها و دژها است که طی قرن‌ها برای محافظت از این شهر یونان ساخته شده‌اند. امروزه تنها ۳ کیلومتر از دیوارهای دفاعی این استحکامات باقی مانده است.

سفر به شهر تسالونیکی در تورهای یونان

برج سفید، دژهای «وارداری» (Vardari) و «هپتاپیرگیون» (Eptapyrgion) که بخش‌هایی از استحکامات تسالونیکی می‌باشند، به صورت جداگانه و خودمختار معرفی می‌شوند. تسالونیکی در سال ۳۱۶ قبل از میلاد توسط «کاساندروس» (Kassandros) که با خواهر اسکندر کبیر به نام «تسالونیکی» ازدواج کرد بنا نهاده شد. شهر از زمان تأسیس با استحکامات دفاعی تقویت گردید، اما دیوارهایی که امروز شاهدشان هستید متعلق به اوایل دوران بیزانس هستند. البته بخشی از همان دیوار نیز متعلق به قرن سوم میلادی است. جنس دیوار شامل سنگ ساختمانی با ردیفی از آجر بوده که سبکی از ساخت و سازهای اواخر روم بود.

بازسازی‌های وسیعی در دوران حکومت «تئودوسیوس کبیر اول» در اواخر قرن ۴ و اوایل ۵ صورت گرفتند. حمله‌های مکرر بربرها در قرون ۵ و ۶ سبب می‌شد تا دیوارهای دفاعی دائماً نیاز به تقویت و ترمیم داشته باشند. در سال ۹۰۴ میلادی به خاطر قصور مدافعان شهر، اعراب با چنان سادگی و راحتی شهر را تسخیر کردند که همان امر سبب شد تا دیوارها را به خاطر خطری که از سمت بلغارها وجود داشت تقویت کنند. بازسازی‌ اصلی و بزرگ، دوباره در طی قرن‌های ۱۳ و ۱۴ توسط خاندان «پالئولوگان» (Palaeologan) بر روی دیوارها و آکروپولیس صورت گرفت. بی‌تفاوتی ونیزی‌ها سبب شد تا ترک‌ها در سال ۱۴۳۰ به راحتی تسالونیکی را فتح کرده و سپس خود به استحکامات دفاعی شهر بسیار دقت کنند.

دیوارهای دفاعی تسالونیکی در طی قرون وسطی و تا اواخر قرن ۱۹ استوار بودند و در نهایت به خاطر بازسازی بافت شهری تسالونیکی بخش‌های زیادی از آن فروریخته شد.

ساختار استحکامات

دیوارهای تسالونیکی در اصل ۷ کیلومتر طول داشتند اما متأسفانه امروزه فقط ۳ کیلومتر از آن سالم مانده است. این دیوارها در فواصل معینی با برج‌ها و دروازه‌ها تقویت می‌شدند. دیوارهای دفاعی دو لایه بوده و فاصله‌ای ده متری بین این دو وجود داشت. هیچ دروازه‌ای هم در قسمت دیوارهای رو به دریا تعبیه نشده بود. هر چند بندر مصنوعی که کنستانتین کبیر در میان دیوارهای دفاعی ساخته بود، دیواری کوتاه به دورش داشت که روبه‌روی شهر و دارای یک موج شکن نیز بود.

مجموعه استحکامات، نقشه‌ای ذوزنقه‌ای با دو بازو داشت که به صورت قائم به سمت شرق و غرب آکروپولیس امتداد داشتند. ارتفاع دیوارها بین ۱۰ تا ۱۲ متر بوده و ارتباطات بین شهر و حومه از طریق چند دروازه مشخص صورت می‌گرفت. تنها دروازه دیوارهای شمالی تا به امروز باقی مانده است. استحکامات دفاعی تسالونیکی تا قرن ۱۹ که دولت تصمیم به گسترش و توسعه شهر گرفت نسبتاً سالم بودند اما بعد از آغاز این پروژه تخریب شدند.

برج سفید تسالونیکی

برج سفید را شاید بتوان نماد شهر تسالونیکی دانست. قدمت آن به دوران سلطان سلیمان عثمانی در قرن ۱۶ بازمی‌گردد. این برج، بخشی از استحکامات نظامی شهر بوده و بر روی یک برج قدیمی‌تر ساخته شد. ارتفاع برج سفید حدود ۳۴ متر و شکل ظاهری آن مدور است. تراسی که در بالای سازه قرار دارد، نماهایی شگفت‌انگیز از شهر را به شما هدیه می‌کند. در سال ۱۸۲۶، سلطان محمود دوم دستور قتل عام تمام زندانیان را داده و بعد از آن رویداد نام برج به «برج خون» یا «برج قرمز» تغییر کرد.

در سال ۱۹۱۲ بعد از آزادی تسالونیکی از چنگ ترک‌ها، برج به نمادی از تطهیر به رنگ سفید در آمده و نام امروزی آن نیز از همین ماجرا گرفته شده است. برج سفید طی جنگ‌های جهانی نقش بسیار مهمی در دفاع شهر بازی کرد و همچنین میزبان لابراتوار هواشناسی دانشگاه تسالونیکی نیز بود. در سال ۱۹۸۵ برج مورد بازسازی واقع شده و امروزه جایگاه موزه بیزانسی تسالونیکی است. این موزه مجموعه‌ای از تندیس‌ها، سفالینه‌ها، تمثال‌های ارتدوکسی، سکه‌های بیزانسی، نقاشی‌های دیواری و نسخ خطی را به نمایش می‌گذارد.