آنچه درباره مه دودهای مهلک در لندن نمی دانید

موضوع هوای آلوده‌ی لندن قرن‌ها مورد نارضایتی ساکنین آن بوده و حتی طی تاریخ جان چندین هزار نفر را گرفته است. اگر دوست دارید کمی بیشتر با این پدیده مهلک در لندن آشنا شوید در این مقاله با ما همراه باشید تا داستان آن را برایتان بازگو کنیم.

با توجه به برنامه‌هایی که در سال ۲۰۱۶ در رابطه با پیاده‌رو کردن خیابان آکسفورد توسط شهردار اعلام شد، کیفیت آب و هوایی لندن در انگلستان هنوز هم یک بحث داغ به شمار می‌رود. اگر چه دغدغه‌هایی که در رابطه با هوای آلوده وجود دارد، تبدیل به یک مشکل نسبتاً مدرن شده، اما در واقع این موضوع مدت بسیار زیادی است که بین ساکنین لندن مورد بحث قرار می‌گیرد. حتی این مسئله را بسیار قبل‌تر از انقلاب صنعتی هم می‌توان ریشه‌یابی کرد. موضوع آلودگی هوای لندن در نوشته‌های نویسندگانی چون چارلز دیکنز و ویلیام موریس هم به چشم می‌خورد. در این مقاله سعی کردیم به طور خلاصه شما را با تاریخچه این مه گرفتگی معروف لندن آشنا کنیم.

مردم لندن حداقل از سال ۱۲۷۲ میلادی از هوای ناپاک شهر خود ناراضی بودند. بعد از قرن دوازدهم، کاهش مناطق جنگلی در حومه شهر سبب شد که خانه‌ها به جای اجاق‌هایی که با چوب می‌سوختند، به زغال سنگ دریایی روی بیاورند که از سواحل شمالی تأمین می‌شد. این ماده سوختنی ناقص، ابرهایی از دود سیاه را به هنگام تولید انرژی ایجاد می‌کرد که سبب شد شاه ادوارد اول فروش آن را منع کرده و مصرفش را به مجازات و مرگ محکوم نماید. هر چند در این زمان چوب هم تبدیل به ماده سوختنی گرانی شده بود. از طرفی موقعیت حوضه رودخانه‌ای لندن در کنار رودخانه «تیمز» (Thames) آن را همیشه مستعد مه گرفتگی طبیعی می‌کرد، زیرا رطوبت آب در تپه‌های اطراف گیر می‌افتاد؛ اما دود ذغال سنگی که با مه طبیعی ترکیب شده بود، به مهی غلیظ‌تر و زرد بدل می‌گشت که می‌توانست برای روزها در این منطقه باقی بماند. مشکلات لندن با این نوع مه گرفتگی تا دهه ۱۸۰۰ میلادی پا بر جا ماند.

در سال ۱۸۷۳ میلادی اولین مه ماندگار و غیر معمول لندن به سراغش آمد که ۲۶۸ کشته از برونشیت باقی گذاشت. در سال ۱۸۷۹ میلادی، یکی از این مه گرفتگی‌ها تا ۴ ماه در شهر باقی ماند و تا آن زمان هنوز هم تصمیمی در رابطه با آن گرفته نشده بود. در نقطه اوج انقلاب صنعتی و وابستگی آن به زغال سنگ، هیچ نیروی جایگزینی برای این ماده سوختنی وجود نداشت. به تدریج از دهه ۱۸۹۰ میلادی، موتورهایی که با بخار کار می‌کردند پا به عرصه گذاشتند و حتی آتش‌هایی که با گاز ایجاد می‌شدند هم در خانه‌های لندن محبوبیت رو به رشدی پیدا کردند. در نتیجه تأثیرات صنعتی از مرکز شهر به حومه رفته و اندکی از حضور این مه گرفتگی‌ها در شهر کاسته شد. 

سپس در سال ۱۹۵۲ میلادی، یک مه گرفتگی چهار روزه شدید که به «مه گرفتگی عظیم» (The Great Smog) شهرت پیدا کرد، به سراغ لندن آمد و با موقعیت‌های جوی نا به‌ سامان تداخل کرده و سیستم حمل و نقل شهری را به صورت جدی مختل نمود. تمام سیستم‌های حمل و نقل به جز متروهای زیرزمینی به خاطر کاهش جدی میدانِ دید، فلج شدند و حتی اجراهای داخل سالن هم بعد از ورود این مه‌ به فضاهای داخلی لغو شدند. این مه به قدری شدید بود که صفحه نمایشگر سینماها را هم در خود فرو برده بود. مردم لندن که تجربه مه گرفتگی را داشتند، اول از بروز این مشکلات شوکه نشدند؛ اما در هفته‌های بعد ۴۰۰۰ نفر در اثر این اتفاق جان باختند و بیش از ۱۰۰,۰۰۰ نفر به طور جدی بیمار شدند. این فاجعه بالاخره پارلمان را مجبور کرد که برای این مشکل حاد چاره‌ای بیندیشد. در سال ۱۹۵۶ میلادی، آن‌ها طرح پاکسازی هوا را معرفی کردند که طی آن، مناطقی بدون دود در شهر تعبیه شد و سوزاندن زغال سنگ هم بسیار محدود گشت. در ادامه خانه‌ها هم مجبور به استفاده از اجاق‌های گازی شدند.

اگر چه امروزه این مه گرفتگی‌های ناشی از آلودگی هوا، شهرهای بزرگ کشورهایی مانند چین را درگیر کرده، اما به هر حال هنوز هم مردم لندن از هوای آلوده رنج می‌برند و سالانه بیش از ۱۰,۰۰۰ نفر به خاطر ریزگردها و آلودگی NO2 که از خودروها تولید می‌شود، در سنین پایین می‌میرند.