ساختمان پارلمان ملبورن؛ یادگاری از عصر ویکتوریا

یکی از دیدنی ترین آثار تاریخی شهر ملبورن، ساختمان مجلس یا خانه پارلمان است که در عصر ملکه ویکتوریا ساخته شد و تا مدت‌ها از آن به عنوان محل تشکیل جلسات مجلس استرالیا استفاده می‌شد.

خانه مجلس یا پارلمان یکی از عمارت‌های تاریخی استرالیا محسوب می‌شود که از روزگار حکومت ملکه ویکتوریا در سال 1855 تا قرون معاصر، میزبان جلسات مجلس این کشور بوده است. البته در یک بازه زمانی مابین سال‌های 1901 تا 1928 میلادی در این روند وقفه‌ای به وجود آمد و جلسات مجلس استرالیا در این محل برگزار نشد. این مجموعه را می‌توان بزرگترین ساختمان عمومی متعلق به قرن نوزدهم میلادی در کشور استرالیا معرفی کرد. همچنین از بنای پارلمان استرالیا به عنوان یکی از بهترین نمونه‌های معماری شهری در دوران امپراطوری بریتانیا در سراسر دنیا یاد می‌شود. در سال 1851 میلادی و در روزگار پیش از مستعمرات عصر ویکتوریا، فرماندار این منطقه به نام «چارلز لا تروب» (Charles La Trobe) از معمار مشهوری به نام «رابرت هادل» (Robert Hoddle) درخواست کرد تا بررسی و نقشه‌برداری‌های لازم جهت تاسیس محلی برای ساختمان مجلس یا پارلمان استرالیا را انجام دهد.

هادل برای انجام این ماموریت به بررسی و مطالعه دقیق منطقه پرداخت و در نهایت محوطه‌ای را بر فراز تپه‌های شرقی مشرف به خیابان بورک (Bourke St) انتخاب کرد که با توجه به شرایط معماری شهری آن زمان (که خانه‌ها عموماً یک یا دو طبقه بودند) به ساختمان مجلس ویژگی منحصر به فردی می‌بخشید و اجازه می‌داد تا این عمارت از تمامی نقاط شهر مشاهده شود و از سوی دیگر، ناظرین در این عمارت می‌توانستند چشم‌اندازی کاملی به تمامی بخش های شهر داشته باشند.  در پی انتخاب محل فوق، رقابتی با هدف طراحی ساختمان مجلس انجام شد که در پی آن معماران و طراحان بسیاری نسبت به ارائه طرح‌های خود اقدام کردند که البته هیچکدام از سوی دولت پذیرفته نشد تا این‌که در نهایت از معمار مشهور آن دوره یعنی «چارلز پاسلی» (Charles Pasley) درخواست شد تا برای ساختمان مجلس طرحی ویژه آماده کند.

ساخت پارلمان ملبورن

آن‌طور که از شواهد و مستندات باقی مانده می‌توان استنباط کرد، پاسلی برای طراحی ساختمان مجلس استرالیا از بنای تالار شهر لیدز در انگلستان الهام گرفته است که می‌توان آن را یکی از بهترین نمونه‌های معماری انگلستان محسوب کرد. البته این طرح بعدها توسط یک معمار دیگر به نام «پیتر کر» (Peter Kerr) اصلاح و نواقص آن برطرف شد.

در ماه دسامبر سال 1855 میلادی، کار ساخت عمارت فوق در خیابان اسپرینگ (Spring Street) آغاز شد و عملیات عمرانی طی سال‌های 1856 ال 1929 ادامه داشت. تالارها و اتاق‌های متعلق به قانونگذاران ویکتوریائی و کنسول‌ها در سال 1856 پایان یافت و کتابخانه این مجلس نیز در سال 1860 ساخته شد. متعاقب این پیشرفت‌های ساختمانی، در سال 1879، راهروها و تالار بزرگ موسوم به تالار ملکه تکمیل و به مجموعه افزوده شدند. در دهه 1880 و مقارن با شکل‌گیری تب طلا در بریتانیا و کشورهای مستعمراتی، تصمیم گرفته شد یک ردیف ستون کلاسیک و رواق به نمای این عمارت در خیابان اسپرینگ افزوده شود که این تزئینات تا امروز به عنوان بخشی از هویت بنا شناخته می‌شوند. عملیات ساخت این تزئینات در سال 1892 تکمیل و در سال 1893، بخش‌های مربوط به جناح شمالی بنا ساخته شد.

گنبدی که ساخته نشد

در طرح‌های ارائه شده توسط پاسلی و کر، یک گنبد نیز برای مجموعه در نظر گرفته شده بود که با توجه به بحران و کساد پیش آمده در سال 1891، این گنبد از طرح مجموعه حذف شد. وسوسه افزودن گنبد به ساختمان پارلمان استرالیا در دوره های بعدی همچنان وجود داشت و دولت‌های مختلف، تلاش کردند تا این مهم را به انجام برسانند اما موارد متعددی از جمله هزینه بسیار زیاد، مانع از تحقق این رویا شد. آخرین تلاش برای ساخت گنبد فوق در سال 1992 و پس از انتخاباتی بود که منجر به روی کار آمدن دولت کنت (Kennett) شد. وی برای ساخت و افزودن گنبد، کمیته‌ای ویژه تعیین کرده و از آن‌ها خواست تا شرایط بنا برای افزودن گنبد را ارزیابی کنند. در نهایت کمیته مزبور به این نتیجه رسید که ساخت گنبد نیازمند بودجه‌ای کلان است و این مساله منازعات و بحث های فراوانی را در پی خواهد داشت.

نشست های ساختمان پارلمان

در فاصله سال‌های 1901 تا 1928 میلادی از ساختمان مجلس استرالیا برای برپائی جلسات پارلمان کشورهای مشترک‌المنافع استفاده می‌شد، البته در این زمان هنوز قانون اساسی استرالیا تدوین نشده بود و برنامه پیدا کردن محلی مناسب برای ساخت پایتخت جدید در دست اقدام بود که این موضوع خود امری زمان‌بر و دشوار به حساب می‌آمد. طی سال‌های فوق، جلسات مجلس ویکتوریایی در عمارت نمایشگاه سلطنتی در شهر کارلتون برگزار می‌شد. در ابتدای دوران فدرال شدن استرالیا؛ بسیاری از رویدادهای مهم کشور به میزبانی ساختمان مجلس برگذار شد که از آن‌جمله می‌توان به جلسه شکل‌گیری حزب فدرال پارلمانی استرالیا، جشن کارگران، جشن ائتلاف تجارت آزاد، جشن حمایت از نخستین حزب لیبرال در سال 1909 و انشعاب حزب کارگر در سال 1916 میلادی اشاره کرد.

یکی دیگر از موارد خاص و منحصربه‌فرد این ساختمان، نخستین تجربه استفاده از زنگ‌های الکترونیکی برای فراخواندن اعضای مجلس بود که در سال 1877 میلادی نصب شده و مورد استفاده قرار گرفت. امروزه پارلمان کشور استرالیا در شهر کانبرا، مرکز سیاسی این کشور قرار داشته و جلسات مجلس این کشور در آن برگزار می‌شود.