کتابخانه بادلین آکسفورد؛ از قدیمی ترین کتابخانه های اروپا

کتابخانه‌ی بادلین متعلق به دانشگاه آکسفورد است و 5 ساختمان مجزا را دربرمی‌گیرد و در شمار قدیمی‌ترین کتابخانه‌های قاره‌ی اروپا قرار دارد.

«کتابخانه‌ی بادلین» (Bodleian Library)، کتابخانه‌ی اصلی دانشگاه آکسفورد است و یکی از قدیمی‌ترین کتابخانه‌ها در اروپا به حساب می‌آید. علاوه بر آن بعد از «کتابخانه‌ی بریتانیا» (British Library) در لندن، عنوان دومین کتابخانه‌ی بزرگ انگلیس به بادلین اختصاص دارد. طبق قانون واسپاری، ناشران کشور انگلیس و ایرلند موظف هستند تا یک نسخه از تمامی کتاب‌هایشان را به صورت رایگان به این کتابخانه در شهر آکسفورد تحویل بدهند. در واقع بادلین، بیشتر به عنوان کتابخانه‌ی مرجع فعالیت دارد و معمولاً بازدیدکنندگان اجازه ندارند کتاب‌ها را از سالن مطالعه خارج کنند.

در سال 2000 میلادی، چند مورد از کتابخانه‌هایی که برای دانشگاه آکسفورد فعالیت می‌کردند، ادغام شده و به طور کلی آن‌ها را با نام «خدمات کتابخانه‌های دانشگاه آکسفورد» می‎شناختند که نام آن از سال 2010 به بعد به «کتابخانه‌های بادلین» (Bodleian Libraries) تغییر پیدا کرد و کتابخانه‌ی بادلین هم تحت نظر همین مجموعه فعالیت دارد و بزرگ‌ترین و مهم‌ترینِ آن‌ها به شمار می‎رود. پذیرش این کتابخانه به این صورت است که ابتدا می‌بایست موافقت خود را با قوانین آن اعلام کنید که شامل مواردی همچون خارج نکردن کتاب از کتابخانه، صدمه نزدن به آن‌ها، سیگار نکشیدن در فضای آن و غیره می‌شود. ابتدا این موافقت‌نامه به صورت شفاهی انجام می‌گرفت؛ اما امروزه دانشجویان باید برگه‌ی آن را امضا کنند. اگر دانشجوی آکسفورد نباشید، همچنان خواندن شفاهی این موافقت‌نامه بر شما واجب است.

امروزه این کتابخانه شامل 5 ساختمان مجزا با نام‌های «کتابخانه‌ی دوک هامفری»، «رادکلیف کمرا»، «کتابخانه‌ی حقوق بادلین»، «ساختمان کلارندون» و «کتابخانه‌ی وستون» می‎شود. قدمت ساختمان اولیه‌ی کتابخانه‌ی بادلین به قرن 14 میلادی برمی‌گردد که بنا به درخواست اسقف شهر «ووستر» تأسیس شد. مجموعه‌ی کوچک کتاب‌های این کتابخانه در بخش شمالی کلیسای سنت مری قرار داشت و به مرور زمان، به خصوص بعد از اهدای تعداد زیادی دست‌نوشته از طرف «دوک هامفری» گسترش یافت؛ تا جایی که فضای کافی برای نگهداری از کتاب‌ها نبود و می‎بایست مکانی جدید را برای آن در نظر می‌گرفتند. اتاقی را به این منظور در سال 1488 میلادی بالای ساختمان «مدرسه‌ی الهیات» (Divinity School) تأسیس کردند که امروزه با نام «کتابخانه‌ی دوک هامفری» (Duke Humfrey's Library) شناخته می‌شود و قدیمی‌ترین سالن مطالعه‌ی کتابخانه‌ی بادلین به حساب می‌آید. از این کتابخانه در 2 قسمت اول فیلم هری پاتر، به عنوان کتابخانه‌ی هاگوارتز استفاده شده بود.

این کتابخانه در اواخر قرن 16 میلادی، وضعیت ناگواری پیدا کرد. اسباب و اثاثیه‌ی آن را فروختند و از کتاب‌های اهدایی دوک هامفری فقط 3 مورد از نسخه‌های اصل آن باقی مانده بود. تا اینکه فردی به نام «توماس بادلی» (Thomas Bodley) پیشنهاد داد تا دوباره آن را به دوران اوج خود برگردانند و هزینه‌ی آن را متقبل شد. بادلی قبلاً در «مرتون کالج» (Merton College) آکسفورد کار می‌کرد و به تازگی با بیوه‌ای ثروتمند ازدواج کرده بود. در نهایت به کمک او، به کتابخانه‌ی دوک هامفری رسیدگی شد و در سال 1602 میلادی، فعالیت خود را با نام «کتابخانه‌ی بادلین» از سر گرفت. این کتابخانه، مجموعه کتاب‌هایی از ترکیه و چین را هم در آرشیو خود داشت و توماس بادلی نیز مجموعه‌ای از کتاب‌های خودش را به آن‌ها اهدا کرد و «فرنسیس بیکن» هم یک نسخه‌ی کپی از کتاب «پیشرفت دانش» خود را برای آن‌ها فرستاد.

کتابخانه‌ی بادلین در سال 1610 میلادی وارد موافقت‌نامه‌ای شد که طبق آن، ناشران انگلیس می‌بایست یک نسخه از کتاب‌های خود را برای آن‌ها بفرستند. در نتیجه، تعداد کتاب‌های آن‌ها به سرعت افزایش پیدا کرد و مجبور شدند کتابخانه را 2 بار گسترش بدهند که باز هم کافی نبود و در سال 1860 میلادی، مدیریت ساختمان کناری‌اش یعنی «رادکلیف کمرا» (Radcliffe Camera) را نیز برعهده گرفت. برج کتابخانه‌ی بادلین، بخش ورودی آن را تشکیل می‌دهد و آن را با نام «برج 5 شیوه‌ی معماری» (Tower of the Five Orders) می‌شناسند که به سبک‌های معماری کلاسیک، یعنی «کورینتی»، «ایونی» «دوریک»، «توسکانی» و «آمیخته» اشاره دارد. با وجود تمام این بازسازی‌ها، در نهایت به این نتیجه رسیدند که به ساخت بنایی جدید احتیاج است و کار تأسیس آن را در سال 1937 شروع کردند. این بنای جدید، روبروی «ساختمان کلارندون» (Clarendon Building) دانشگاه آکسفورد برپا شد و معماری آن را «گیلز گیلبرت اسکات» (Giles Gilbert Scott) برعهده داشت.

ساختمان جدید کتابخانه‌ی بادلین، طراحی خلاقانه‌ای شبیه به زیگورات داشت که 60% قفسه‌های کتاب آن در طبقه‌ی زیر همکف واقع شده بود. کتابخانه‌ی قدیم و جدید بادلین از طریق یک تونل زیرزمینی در این خیابان به هم متصل هستند. البته کتابخانه‌ی جدید در سال 2011 بسته شد تا این بار آن را کمی عقب‌تر بسازند و تجهیزات بهتری را برای بازدیدکنندگان تهیه ببینند. این بنا در سال 2015 تحت عنوان «کتابخانه‌ی وستون» (Weston Library) دوباره شروع به کار کرد و سال بعدش به خاطر معماری جالبش، نامزد دریافت «جایزه‌ی استرلینگ» شد. کتابخانه‌ی بادلین با هدف محافظت از کتاب‌های با ارزش قدیمی، تا مدت‌ها اجازه‌ی کپی برداری شخصی از آن‌ها را نمی‌داد تا مبادا در اثر جابه‌جایی و تماس بیش از حد با دست آسیب ببینند. اما امروزه می‌توانید از بیشتر کتاب‌های منتشر شده‌ی بعد از سال 1900 میلادی آن رونوشت تهیه کنید.