چطور پاسپورت بگیریم؟

گرفتن پاسپورت برای سفر، تحصیل یا کار خارج از کشور، نیازمند آگاهی از مدارک، مراحل و هزینه های دقیق است.

اگر قصد سفر، تحصیل یا کار در خارج از کشور را دارید، اولین و مهم‌ترین قدم، دریافت پاسپورت است. صدور پاسپورت در ایران روند مشخصی دارد؛ اما آگاهی از مدارک لازم، مراحل ثبت درخواست، شرایط ویژه گروه‌های مختلف و هزینه‌ها باعث می‌شود این فرآیند سریع‌تر و بدون دردسر انجام شود.

در این مقاله، تمام جزئیات موردنیاز برای گرفتن پاسپورت در سال ۱۴۰۴، شامل شرایط متقاضیان، مدارک لازم برای آقایان، بانوان و کودکان، مراحل حضوری و آنلاین، هزینه‌ها و انواع پاسپورت ایرانیان به‌صورت جامع و مرحله به مرحله ارائه شده است تا با یک نگاه، همه اطلاعات مورد نیاز را در اختیار داشته باشید.

مراحل گرفتن پاسپورت

دریافت پاسپورت در ایران به دو شیوه حضوری و آنلاین صورت می‌گیرد. این روند شامل چند مرحله مشخص است که با رعایت آن‌ها می‌توان فرآیند صدور را به‌صورت سریع و بدون مشکل طی کرد. 

مراحل گرفتن حضوری پاسپورت

• جمع‌آوری مدارک لازم
• مراجعه حضوری به دفتر پلیس +۱۰
• دریافت فرم صدور پاسپورت
• تکمیل فرم و تحویل مدارک
• انگشت‌نگاری و ثبت اطلاعات بیومتریک
• عکسبرداری پرسنلی پاسپورت
• پرداخت هزینه‌ها
• دریافت پیامک تأییدیه

مراحل آنلاین گرفتن پاسپورت

• احراز هویت حضوری پیش از ثبت اینترنتی
• ایجاد حساب کاربری در سامانه سخا با اطلاعات هویتی و شماره موبایل
• پنجره واحد خدمات فراجا
• گزینه خدمات گذرنامه
• مراحل ثبت درخواست
• پرداخت آنلاین و ثبت نهایی

مدارک لازم برای گرفتن پاسپورت

برای صدور گذرنامه در ایران، متقاضی باید مجموعه‌ای از مدارک هویتی، اطلاعات بیومتریک و اسناد تکمیلی را ارائه کند. این مدارک برای احراز هویت، بررسی وضعیت قانونی و تکمیل فرآیند صدور مورد نیاز هستند. فهرست کامل مدارک عبارت است از:

مدارک لازم برای گرفتن پاسپورت زنان

صدور پاسپورت برای زنان در ایران نیازمند ارائه مجموعه‌ای از مدارک هویتی، اسناد قانونی و اطلاعات بیومتریک است. این مدارک بسته به وضعیت تأهل و سن متقاضی ممکن است متفاوت باشد. جز مدارک عمومی، فهرست کامل مدارک لازم دیگر به شرح زیر است:

مدارک لازم برای گرفتن پاسپورت مردان

برای صدور گذرنامه در ایران، مردان علاوه بر مدارک عمومی، نیازمند ارائه مدارک مرتبط با وضعیت نظام وظیفه هستند. مدارک لازم به شرح زیر است:

هزینه گرفتن پاسپورت ۱۴۰۴

هزینه گرفتن پاسپورت در سال ۱۴۰۴ حدود ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان است که شامل هزینه چاپ گذرنامه، عوارض شهرداری، عکس بیومتریک، احراز هویت و خدمات دفتری می‌شود. جدول زیر، ریز این هزینه‌ها را نشان می‌دهد:

شرایط گرفتن پاسپورت

برای دریافت پاسپورت در ایران در سال ۱۴۰۴، متقاضی باید مجموعه‌ای از شرایط عمومی و اختصاصی را داشته باشد. شرایط عمومی شامل داشتن مدارک هویتی معتبر، نداشتن موانع قانونی مانند ممنوع‌الخروجی و ارائه اطلاعات دقیق در مراحل ثبت درخواست است.

• داشتن تابعیت ایرانی: گذرنامه فقط برای شهروندان دارای شناسنامه و کارت ملی معتبر صادر می‌شود.
• ارائه مدارک هویتی کامل: متقاضی باید اصل و کپی شناسنامه جدید و کارت ملی هوشمند ارائه کند.
• تکمیل فرم درخواست پاسپورت: متقاضی باید اطلاعات شخصی، نشانی و مشخصات هویتی را در فرم‌ درخواست وارد کند.
• نداشتن ممنوعیت قانونی خروج از کشور: افرادی که به دلیل مسائل قضایی، مالیاتی، بدهی بانکی یا شکایت حقوقی ممنوع‌الخروج باشند، تا رفع محدودیت امکان دریافت پاسپورت را ندارند.
• عدم معلق بودن مدارک هویتی:در صورتی که شناسنامه در حال تعویض یا کارت ملی مفقود باشد، ابتدا باید این مدارک اصلاح یا صادر شوند.
• حضور فیزیکی متقاضی برای گذرنامه بیومتریک: حضور در دفاتر پلیس +۱۰ برای ثبت اثر انگشت و اطلاعات بیومتریک ضروری است.
• پرداخت هزینه‌های دولتی: شامل هزینه صدور یا تمدید گذرنامه، هزینه دفتری و سایر عوارض مرتبط. 

شرایط گرفتن پاسپورت مردان

دریافت پاسپورت برای مردان ایرانی علاوه بر شرایط عمومی، نیازمند رعایت الزامات مرتبط با وضعیت نظام‌وظیفه و برخی محدودیت‌های قانونی است. مهم‌ترین شرایط عبارت‌اند از:

• ارائه مدرک وضعیت نظام وظیفه: مردان باید یکی از مدارک پایان خدمت، معافیت دائم یا موافقت‌نامه رسمی سازمان نظام وظیفه را ارائه کنند. برای مشمولانی که همچنان در حال تحصیل هستند، نامه اشتغال به تحصیل و ثبت آن در نظام وظیفه لازم است.
• شرایط مربوط به مشمولان: افرادی که معافیت موقت دارند (مانند معافیت تحصیلی یا پزشکی)، تنها در صورتی می‌توانند پاسپورت دریافت کنند که مجوز رسمی خروج از کشور داشته باشند. در برخی موارد، ممکن است ارائه وثیقه یا ضمانت‌نامه نیز برای صدور مجوز لازم باشد. افراد در حال خدمت نیز معمولاً نیازمند موافقت یگان خدمتی خود هستند.
• معافیت از ارائه کارت پایان خدمت برای سنین بالا: مردان بالای ۵۰ سال معمولاً نیازی به ارائه کارت پایان خدمت ندارند و محدودیت نظام‌وظیفه شامل آن‌ها نمی‌شود.
• پرداخت هزینه‌های قانونی: هزینه‌های صدور گذرنامه شامل هزینه اداری، هزینه احراز هویت و عوارض دولتی است. در صورت لزوم، وثیقه‌های مربوط به نظام وظیفه نیز باید تکمیل یا واریز شوند.

شرایط گرفتن پاسپورت زنان

دریافت پاسپورت برای زنان ایرانی در سال ۱۴۰۴ شامل شرایط عمومی صدور گذرنامه و همچنین برخی الزامات قانونی ویژه است. این شرایط با توجه به وضعیت تأهل، سن و مدارک هویتی فرد تعیین می‌شوند. مهم‌ترین شرایط عبارت‌اند از:

• شرایط مربوط به زنان متأهل: طبق قوانین مربوط به گذرنامه، صدور پاسپورت برای زنان متأهل نیازمند اجازه‌نامه رسمی همسر است. این اجازه‌نامه در قالب تعهد محضری ارائه می‌شود. این شرط برای زنان مجرد، مطلّقه یا بیوه اعمال نمی‌شود.
• شرایط مربوط به زنان سرپرست خانوار: زنانی که سرپرست خانوار هستند (مثلاً همسر فوت کرده) باید گواهی فوت و شناسنامه باطل‌شده همسر را ارائه دهند. 
• شرایط دختران زیر ۱۸ سال: برای دختران زیر ۱۸ سال، دریافت گذرنامه نیازمند رضایت‌نامه محضری پدر یا قیم قانونی است. بدون ارائه این رضایت، ثبت درخواست امکان‌پذیر نیست.

شرایط گرفتن پاسپورت افراد زیر ۱۸ سال

گرفتن پاسپورت برای کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال در ایران با شرایط ویژه‌ای همراه است؛ چراکه آن‌ها نمی‌توانند به‌تنهایی مسئولیت قانونی خروج از کشور را داشته باشند. شرایط عمومی صدور گذرنامه باید رعایت شود و دیگر شرایط به شرح زیر است:

• رضایت ولی یا قیم قانونی: برای همه افراد زیر ۱۸ سال، رضایت‌نامه محضری پدر یا قیم قانونی الزامی است. در صورت فوت یا عدم حضور ولی، مدارک قانونی جایگزین باید ارائه شود.
• مدارک هویتی: ارائه اصل شناسنامه و کارت ملی (در صورت داشتن کارت ملی) برای احراز هویت الزامی است. در صورت نداشتن کارت ملی، تحویل رسید ثبت‌نام یا درخواست کارت ملی پذیرفته می‌شود.

عکس پاسپورت

عکس پاسپورت به‌صورت حضوری در دفاتر پلیس +۱۰ از چهره متقاضی گرفته می‌شود؛ بنابراین هنگام مراجعه برای انجام مراحل صدور پاسپورت، توجه داشته باشید که ظاهر شما مرتب و مناسب باشد. ویژگی‌های عمومی عکس پاسپورت از این قرار است:

• اندازه: ۳×۴ سانتی‌متر
• رنگ: عکس رنگی با کیفیت مناسب با پس‌زمینه روشن و یکدست (سفید یا روشن)
• وضوح: صورت کاملاً مشخص و واضح
• کودکان: گرفتن عکس پاسپورت در دفاتر پلیس +۱۰ برای کودکان زیر ۵ سال الزامی نیست. برای این گروه سنی می‌توان یک قطعه عکس پرسنلی ۴×۶ همراه داشت. برای نوزادان زیر ۳ سال، همراه داشتن عکس رنگی تمام رخ، زمینه سفید ۴×۶ الزامی است.
• پوشش و چهره: سعی کنید لباس رنگ روشن نپوشید تا با پس‌زمینه تداخل نداشته باشد. عینک صرفاً با ارائه گواهی پزشکی قابل‌استفاده است. صورت حالت خاصی نداشته باشد.

شرایط عکس پاسپورت زنان

برای صدور پاسپورت، عکس بانوان باید مطابق با استانداردهای مشخصی گرفته شود. رعایت این نکات برای خانم‌ها و دختران بالای ۵ سال الزامی است و برای کودکان زیر ۵ سال نیز توصیه شده است:

نکات مهم برای بانوان بالای ۵ سال

• حجاب کامل: ریشه و تار مو نباید نمایان باشد.
• پوشش ساده: مقنعه، روسری یا شال باید ساده، بدون طرح و نقش و با رنگ‌های تیره باشد.
• آرایش: استفاده از آرایش مجاز نیست.
• عینک و زیورآلات: نباید استفاده شوند (مگر با ارائه گواهی پزشکی برای عینک). همچنین وسایل تزیینی در چهره (مانند نگین روی بینی و دندان) مجاز نیست.
• اجزای صورت: گردی کامل صورت شامل ابروها، گونه‌ها، چانه و پیشانی باید مشخص باشد.

نکات مهم برای دختران زیر ۵ سال

• حجاب: حجاب کامل اجباری نیست؛ اما رعایت پوشش مناسب توصیه می‌شود.
• پوشش: لباس‌ها باید کاملاً پوشیده باشد.
• عینک و زیورآلات: نباید استفاده شوند (مگر با ارائه گواهی پزشکی برای عینک).
• اجزای صورت: گوش‌ها باید در تصویر نمایان باشند.

شرایط عکس پاسپورت مردان

برای صدور پاسپورت و ثبت تصویر بیومتریک، عکس مردان باید مطابق با استانداردهای زیر باشد:

• اجزای صورت: همه اجزای چهره، به‌ویژه هر دو گوش، باید کاملاً مشخص و نمایان باشند.
• محاسن: ریش و سبیل باید مطابق عرف جامعه باشد و لب‌ها کاملاً نمایان باشند.
• مدل مو: مدل موی سر باید طبیعی و متعارف باشد.
• زیورآلات و وسایل تزئینی: استفاده از هرگونه زیورآلات یا وسایل تزئینی در صورت مجاز نیست.
• عینک، کلاه، گردنبند و کراوات: استفاده از این موارد ممنوع است.
• رنگ لباس: استفاده از لباس سفید یا سبز (تیره یا روشن) مجاز نیست.
• طرح و نوشته: لباس نباید طرح، برچسب یا نوشته داشته باشد.
• نوع لباس: از پوشیدن لباس‌های یقه‌باز یا کاپشن‌های یقه‌بلند خودداری شود.
• لباس مذهبی: لباس روحانیت و عمامه برای روحانیون قابل‌قبول است.

موارد خاص عکس پاسپورت

برخی متقاضیان نمی‌توانند از کیوسک‌های عکاسی دفاتر پلیس +۱۰ استفاده کنند و باید هنگام مراجعه، عکسی مطابق با استانداردهای پاسپورت همراه داشته باشند. این گروه‌ها شامل موارد زیر هستند:

• نوزادان زیر ۳ سال
• افرادی با جراحت یا آسیب از ناحیه سر
• بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی هستند
• افرادی که جراحی زیبایی صورت انجام داده‌اند و دوره درمان آن‌ها کامل نشده است
• اقلیت‌های مذهبی با محاسن یا پوشش خاص

مدت زمان صدور پاسپورت

مدت زمان صدور پاسپورت در ایران بسته به نوع درخواست، روش ثبت نام و شلوغی دفاتر پلیس +۱۰ متفاوت است. چه درخواست خود را حضوری ثبت کنید، چه از طریق سامانه آنلاین سخا اقدام کنید، فرآیند صدور معمولاً شامل ثبت اطلاعات هویتی، انگشت‌نگاری، عکس بیومتریک، بررسی مدارک و صدور نهایی پاسپورت است. در ادامه زمان تقریبی صدور برای هر دو روش ارائه شده است.

ثبت نام حضوری

• مراجعه حضوری و ثبت اطلاعات: معمولاً کمتر از ۲ ساعت طول می‌کشد. توصیه می‌شود صبح اول وقت مراجعه کنید.
• زمان آماده‌سازی و ارسال پاسپورت: حدود ۷ تا ۱۰ روز کاری پس از ثبت درخواست، پاسپورت به آدرس ثبت‌شده ارسال می‌شود.
• پیگیری مرسوله: سامانه پلیس گذرنامه کد مرسوله پستی را برای پیگیری وضعیت ارسال می‌کند.
• توجه: در صورتی که هنگام رسیدن پاسپورت در منزل حضور نداشته باشید یا آدرس اشتباه باشد، پاسپورت برگشت داده می‌شود و باید برای دریافت آن به اداره پست منطقه خود مراجعه کنید.

ثبت نام آنلاین

• ثبت درخواست آنلاین: پس از ورود به سامانه و تکمیل فرم‌ها، اطلاعات شما ثبت می‌شود. این مرحله معمولاً کمتر از ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.
• پرداخت آنلاین هزینه‌ها: پس از تکمیل اطلاعات، هزینه‌ها به‌صورت آنلاین پرداخت می‌شود.
• زمان صدور: همانند روش حضوری، حدود ۷ تا ۱۰ روز کاری طول می‌کشد تا پاسپورت آماده شود.
• تحویل: پاسپورت به آدرس ثبت‌شده ارسال می‌شود و می‌توانید آن را از مأمور پست تحویل بگیرید.
• پیگیری: سامانه کد مرسوله پستی را برای پیگیری ارسال می‌کند.
• توجه: اگر احراز هویت بیومتریک انجام نشده باشد، نیاز است ابتدا حضوری به دفاتر پلیس +۱۰ مراجعه کنید تا ثبت اثر انگشت و تصویر بیومتریک انجام شود.

سریع ترین راه گرفتن پاسپورت

سریع‌ترین و راحت‌ترین روش دریافت پاسپورت در ایران، ثبت نام و درخواست اینترنتی از طریق سامانه سخا است. با این روش، مراحل ثبت اطلاعات، تکمیل فرم‌ها و پرداخت هزینه‌ها به‌صورت آنلاین انجام می‌شود و تنها مرحله حضوری، احراز هویت و ثبت اثر انگشت/تصویر بیومتریک است که پیش از ثبت آنلاین انجام می‌شود.

مزایای این روش عبارتند از صرفه‌جویی در زمان و کاهش نیاز به حضور حضوری در دفاتر پلیس +۱۰؛ امکان پیگیری مراحل صدور پاسپورت به‌صورت آنلاین؛ و ثبت و پرداخت هزینه‌ها به شکل امن و سریع.

با رعایت کامل مدارک و استانداردهای عکس و اطلاعات هویتی، معمولاً پس از ۷ تا ۱۰ روز کاری پاسپورت صادر و به آدرس متقاضی ارسال می‌شود.

پیگیری پاسپورت

اگر از ثبت نام پاسپورت شما بیش از ۷ تا ۱۰ روز کاری گذشته و تمام مراحل قانونی را طی کرده‌اید، می‌توانید وضعیت گذرنامه خود را به‌راحتی پیگیری کنید. برای این کار، همه روش‌ها نیازمند استفاده از کد ملی متقاضی هستند. روش‌های پیگیری به شرح زیر است:

• اپلیکیشن «پلیس من»: مشاهده آنلاین وضعیت درخواست و مرسوله
• پیامک: ارسال علامت سؤال (؟) به شماره ۱۱۰۰ برای دریافت وضعیت
• مراجعه حضوری: اداره گذرنامه یا دفاتر پلیس +۱۰
• پیگیری از طریق پست: با وارد کردن کد مرسوله پستی

انواع پاسپورت ایرانیان

مطابق قوانین جاری، گذرنامه‌های ایران به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:

۱. پاسپورت گردشگری

پاسپورت گردشگری (Type P) برای سفر، تجارت، تحصیل یا گردشگری خارج از کشور صادر می‌شود. صدور این نوع پاسپورت در داخل کشور توسط ماموران نیروی انتظامی و در خارج از کشور توسط ماموران کنسولی وزارت امور خارجه صورت می‌گیرد. متقاضیان عادی معمولاً از این نوع پاسپورت استفاده می‌کنند.

۲. پاسپورت دیپلماتیک

پاسپورت دیپلماتیک (Type D یا Type DP) به دیپلمات‌ها و مقامات سیاسی کشور اختصاص دارد. قوانین صدور این نوع پاسپورت نسبت به پاسپورت عادی متفاوت است و معمولاً مراحل و مدارک خاص خود را دارد. پاسپورت دیپلماتیک مشمول کسانی می‌شود که نماینده کشورشان در خارج از مرزها حضور داشته باشد.

۳. پاسپورت خدمت

پاسپورت خدمت (Type S) برای کارمندان دولت و ماموران رسمی صادر می‌شود تا بتوانند در سفرهای کاری و مأموریت‌های رسمی شرکت کنند. مدارک لازم و مراحل صدور این نوع پاسپورت شبیه پاسپورت دیپلماتیک است؛ اما برای کارمندان رسمی داخل کشور اجرا می‌شود.

چه کسانی شرایط گرفتن پاسپورت ندارند؟

برخی افراد به دلایل قانونی یا محدودیت‌های مشخص نمی‌توانند پاسپورت دریافت کنند. این گروه‌ها شامل موارد زیر هستند:

• افراد ممنوع‌الخروج: کسانی که به دلیل چک برگشتی، بدهی مهریه معوقه یا حکم قضایی، از خروج از کشور منع شده‌اند.
• افراد فاقد مدارک هویتی معتبر: افرادی که کارت ملی یا شناسنامه معتبر ندارند یا مدارکشان ناقص است.
• مردان مشمول بدون مدارک نظام وظیفه: مردان ۱۸ تا ۵۰ سال که کارت پایان خدمت یا معافیت ندارند و مجوز خروج از کشور ارائه نکرده‌اند.
• افراد زیر ۱۸ سال بدون رضایت قیم قانونی: کودکان و نوجوانان که رضایت‌نامه محضری پدر یا قیم قانونی را ارائه نکرده‌اند.
• زنان متأهل بدون مدارک وضعیت تأهل:‌ زنان متأهل که رضایت همسر، طلاق‌نامه یا گواهی فوت همسر را ارائه نکرده‌اند، نمی‌توانند پاسپورت دریافت کنند.

اعتبار پاسپورت

در ایران، مدت اعتبار پاسپورت معمولاً ۵ سال است. نکات مهم مربوط به اعتبار پاسپورت عبارتند از:

تمدید پاسپورت

پس از پایان اعتبار ۵ ساله، متقاضی باید برای تمدید یا صدور پاسپورت جدید اقدام کند. پاسپورت‌های قدیمی پس از پایان اعتبار، قابل استفاده برای سفر نیستند.

اعتبار برای ویزا

اکثر کشورها برای صدور ویزا حداقل ۶ ماه اعتبار پاسپورت از زمان ورود به کشور مقصد را طلب می‌کنند. بنابراین قبل از سفر، مطمئن شوید پاسپورت شما حداقل ۶ ماه اعتبار داشته باشد.

تعویض پاسپورت قبل از پایان اعتبار

بنا به برخی دلایل، پاسپورت پیش از پایان اعتبار باید تعویض شود:

• پر شدن صفحات گذرنامه
• تغییر اطلاعات هویتی (نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد)
• آسیب‌دیدگی یا مخدوش شدن پاسپورت
• تغییر محل اقامت دائم و نیاز به ثبت محل جدید
• گم شدن پاسپورت