برج های ساعت جهان؛ شاهکارهای معماری با ساعت های افسانه ای

معروف ترین برج های ساعت جهان بیانگر تاریخ و تمدن در سایه بلندترین و باشکوه ترین شاهکارهای مهندسی هستند.

برج های ساعت جهان

برج‌های ساعت فراتر از ابزاری برای سنجش زمان هستند و نمادهایی باشکوه و هویتی بصری برای شهرهای بزرگ جهان به حساب می‌آیند. این سازه‌های نمادین که از میادین تاریخی اروپا تا قلب کلان‌شهرهای مدرن قد برافراشته‌اند، تلاقی هنر معماری و وقایع سیاسی-اجتماعی دوران خود محسوب می‌شوند. اگرچه در عصر دیجیتال، گوشی‌های هوشمند جایگزین ساعت‌های عمومی شده‌اند، اما این بناهای تاریخی همچنان به‌عنوان میراثی ارزشمند و جاذبه‌های گردشگری بی‌بدیل، راوی قصه‌های باستانی و قدرت طراحی بشر هستند. در این مقاله، قصد داریم سفری هیجان‌انگیز به ۱۵ مورد از مشهورترین برج های ساعت جهان داشته باشیم و ویژگی‌های منحصربه‌فرد هر یک را بررسی کنیم.

۱. بیگ بن؛ لندن

«برج ساعت بیگ بن» (Big Ben) که از سال ۲۰۱۲ رسماً با نام «برج الیزابت» (Elizabeth Tower) شناخته می‌شود، با ارتفاع ۹۶ متر در انتهای شمالی کاخ وست‌مینستر (Palace of Westminster) قرار دارد. این شاهکار معماری نئوگوتیک که توسط آگوستوس پیوجین (Augustus Pugin) طراحی شده، از سال ۱۸۵۹ به‌عنوان دقیق‌ترین ساعت زمان خود، به نماد بریتانیا تبدیل گشته است.

نام برج که احتمالاً از بنجامین هال (Benjamin Hall) یا بنجامین کانت (Benjamin Caunt) وام گرفته شده، در اصل متعلق به ناقوس بزرگ ۱۳٫۵ تنی داخل آن است. این بنای ثبت شده در یونسکو، علیرغم خاموشی صفحاتش در طول جنگ جهانی دوم برای امنیت شهر، امروزه با همان مکانیزم اصلی دوران ویکتوریا کار می‌کند و حضور پررنگی در سینما و فرهنگ عامه دارد.

۲. برج ساعت سلطنتی مکه؛ مکه

«برج ساعت سلطنتی مکه» (Makkah Royal Clock Tower) با ارتفاع خیره‌کننده ۶۰۱ متر، نه‌تنها بلندترین برج ساعت جهان است، بلکه سومین ساختمان بلند نیم‌کره زمین نیز محسوب می‌شود. این سازه عظیم که بخشی از مجموعه هتل‌های ابراج‌البیت (Abraj Al-Bait) در مجاورت مسجدالحرام است، توسط شرکت‌های اس‌ال راش (SL Rasch) و دارالهندسه (Dar Al-Handasah) طراحی شده است.

صفحات ساعت برج ساعت مکه با عرض ۴۳ متر، ۳۵ برابر بزرگ‌تر از صفحات بیگ بن هستند و با ۲ میلیون لامپ ال‌ای‌دی مزین شده‌اند که از فاصله ۳۰ کیلومتری می‌درخشند. این برج با هدف خدمت به زائران، علاوه بر نمایش زمان و اوقات شرعی، دارای یک ساعت اتمی و مرکز علمی برای رؤیت هلال ماه است که آن را به نماد مدرن معماری اسلامی و قطب زمان‌سنجی جهان اسلام تبدیل کرده است.

۳. برج صلح؛ اتاوا

«برج صلح» (The Peace Tower) که در سال ۱۹۲۷ جایگزین برج سوخته‌ی ویکتوریا (Victoria Tower) شد، نماد ملی کانادا در ساختمان پارلمان اتاوا است. این بنای ۹۸ متری با سبک معماری نئوگوتیک، یادواره‌ای برای سربازان کشته شده در جنگ جهانی اول است که در ساخت آن، از جزئیات نمادینی چون پلاک‌های برنجی ساخته شده از پوکه فشنگ‌های جنگی استفاده شده است.

ساعت برج صلح با استفاده از مکانیزم پیچیده ۱۰,۰۰۰ قطعه‌ای و چهار صفحه ۳٫۵ متری، در کنار یک مجموعه زنگ‌های متشکل از ۵۳ ناقوس عظیم، ترکیبی از هنر و مهندسی را به نمایش می‌گذارد. وجود سکوی بازدید برای تماشای شهر و طنین ملودی‌های نواخته شده توسط کیبورد مخصوص ناقوس‌ها، این بنا را به یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی جهان تبدیل کرده است.

۴. ساعت نجومی پراگ؛ پراگ

«ساعت نجومی پراگ» که با نام «اورلوی» (Orloj) شناخته می‌شود، شاهکاری از مهندسی قرن پانزدهم (۱۴۱۰ میلادی) است که روی دیوار تالار قدیمی شهر (Old Town Hall) نصب شده است. این بنای خیره‌کننده با ۲۱ عملکرد نجومی مختلف، نه‌تنها زمان و تاریخ، بلکه موقعیت دقیق خورشید، فازهای ماه و صور فلکی را نمایش می‌دهد.

جذابیت اصلی ساعت نجومی پراگ برای گردشگران، نمایش متحرک مجسمه‌های حواریون و نمادهای چهارگانه (مرگ، غرور، شهوت و طمع) رأس هر ساعت است. اورلوی به‌عنوان قدیمی‌ترین ساعت نجومی کارآمد در جهان، نمادی از پایداری فرهنگ چک و تلاقی آرت نوو (Art Nouveau) و مهندسی قرون‌وسطایی است که افسانه‌های محلی عجیبی درباره بقای شهر پراگ را در دل خود جای داده است.

۵. برج ساعت راجابای؛ بمبئی

«برج ساعت راجابای» (Rajabai Clock Tower) با ارتفاع ۸۵ متر، یکی از برجسته‌ترین جاذبه‌های تاریخی هند است که در پردیس دانشگاه بمبئی قرار دارد. این شاهکار که توسط سِر جرج گیلبرت اسکات (Sir George Gilbert Scott) با الهام از بیگ بن طراحی شده، تلفیقی خیره‌کننده از سبک‌های معماری ونیزی و گوتیک است.

برج ساعت راجابای که در سال ۲۰۱۸ به فهرست میراث جهانی یونسکو راه یافت، از سنگ محلی کورلا و تزئینات شیشه‌ای رنگی ساخته شده است. برج راجابای که نام خود را از مادرِ اسپانسر مالی خود وام گرفته است، نه‌تنها به‌عنوان زمان‌سنج دقیق پایتخت اقتصادی هند شناخته می‌شود، بلکه به‌عنوان نمادی از مهندسی دوران استعمار و هنر دوران ویکتوریایی شهرت دارد.

۶. برج اسپاسکایا؛ مسکو

«برج اسپاسکایا» (Spasskaya Tower) یا «برج منجی»، با معماری خیره‌کننده قرمز رنگ و قدمتی که به سال ۱۴۹۱ بازمی‌گردد، دروازه اصلی ورود به کرملین و نماد اقتدار ملی روسیه است. این برج که توسط معمار ایتالیایی پیترو آنتونیو سولاری (Pietro Antonio Solari) بنا شده، میزبان ساعت مشهور کرملین با صفحه‌ای ۶ متری است که اعداد و عقربه‌های آن با ۲۸ کیلوگرم طلا پوشانده شده‌اند.

ساعت اسپاسکایا که زمان رسمی مسکو را اعلام می‌کند، با طنین ناقوس‌های تاریخی‌اش و سنت پخش سخنرانی سال نو، جایگاهی استراتژیک در فرهنگ و سیاست روسیه دارد. این بنا که ترکیبی از سبک‌های معماری گوتیک و باروک روسی است، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های ثبت شده در فهرست میراث جهانی و نماد دقت و پایداری در قلب میدان سرخ محسوب می‌شود.

۷. برج ساعت راتهاوس گلوکن اشپیل؛ مونیخ

«برج ساعت راتهاوس گلوکن‌اشپیل» (Rathaus Glockenspiel) با ارتفاع ۷۹ متر، جواهری در معماری شهر مونیخ و میدان مارین‌پلاتز (Marienplatz) است که در سال ۱۹۰۸ تکمیل شد. این ساعت موزیکال خیره‌کننده با ۴۳ ناقوس و ۳۲ مجسمه مکانیکی در ابعاد واقعی، هر روز با نمایش‌های عروسکی خود داستان‌های تاریخی و فولکلور باواریا، از جمله پایان طاعون و مراسم‌های سلطنتی را روایت می‌کند.

گلوکن‌اشپیل که به‌عنوان نماد وفاداری و حیات دوباره شناخته می‌شود، یکی از محبوب‌ترین جاذبه های گردشگری آلمان است که با مکانیزم پیچیده و ملودی‌های گوش‌نوازش، تلاقی بی‌نظیری از هنر مجسمه‌سازی و مهندسی زمان‌سنجی اروپایی را به نمایش می‌گذارد.

۸. برج ساعت ساختمان سلطان عبدالصمد؛ کوالالامپور

«برج ساعت ساختمان سلطان عبدالصمد» (Sultan Abdul Samad Building) با ارتفاع ۴۱ متر، یکی از خیره‌کننده‌ترین جاذبه های تاریخی کوالالامپور (Kuala Lumpur) است که در سال ۱۸۹۷ افتتاح شد. این بنا با سبک معماری منحصربه‌فرد هندو-ساراسنیک و گنبدهای مسی درخشانش، در قلب میدان مردکا (Merdeka Square) جای گرفته و شاهد لحظه استقلال مالزی بوده است.

برج ساعت سلطان عبدالصمد که با سیستم چرخ‌دنده‌های پیچیده مهندسی بریتانیایی کار می‌کند، به‌دلیل نمای آجر قرمز و تزئینات سفیدش به سبک «خون و بانداژ» شهرت دارد. امروزه این برج نه‌تنها یک ابزار زمان‌سنجی دقیق، بلکه نمادی از هویت ملی و شکوه تاریخی مالزی است که هر ساله در روز ملی این کشور با نورپردازی‌های باشکوه مزین می‌شود.

۹. برج ساعت زیتگلوگه؛ برن

«برج ساعت زیتگلوگه» (Zytglogge) که قدمت هسته اولیه آن به سال ۱۱۹۱ بازمی‌گردد، مشهورترین نماد شهر برن و یکی از قدیمی‌ترین برج‌های ساعت جهان است. این بنای ۵۴٫۵ متری که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده، تلاقی هنر قرون‌وسطایی و معماری باروک است.

زیتگلوگه با ساعت نجومی پیچیده‌ای که موقعیت صور فلکی و فازهای ماه را نشان می‌دهد و نمایش عروسک‌های مکانیکی رأس هر ساعت، شاهکاری از ظرافت سوئیسی است. این برج که در طول تاریخ نقش‌هایی چون زندان و برج دیدبانی را بر عهده داشته، امروزه با نقاشی‌های دیواری خیره‌کننده مانند اثر «آغاز زمان»، راوی داستان‌های اساطیری و مذهبی برای گردشگران سراسر جهان است.

۱۰. برج ساعت شهرداری فیلادلفیا؛ فیلادلفیا

«برج ساعت شهرداری فیلادلفیا» (Philadelphia City Hall) با ارتفاع ۱۶۷ متر، یکی از بلندترین و باشکوه‌ترین سازه‌های سنگی جهان به شمار می‌آید که به سبک امپراتوری دوم طراحی شده است. این برج ۹ طبقه که در سال ۱۸۹۸ تکمیل شد، دارای چهار صفحه ساعت عظیم به قطر ۸ متر است که با تزئینات هنری فاخر و مجسمه برنزی ویلیام پن (William Penn) در بالاترین نقطه آن شناخته می‌شود.

برج ساعت شهرداری فیلادلفیا که ساخت آن سه دهه به طول انجامید، فراتر از یک زمان‌سنج شهری، نماد تاب‌آوری آمریکا در طول جنگ جهانی دوم و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری فیلادلفیا است. وجود یک سکوی بازدید بر فراز این برج، نمایی بی‌نظیر از تقابل معماری کلاسیک و مدرن را به بازدیدکنندگان هدیه می‌دهد.

۱۱. برج ساعت کارتاخنا؛ کارتاخنا

«برج ساعت کارتاخنا» (Cartagena) نماد اصلی و ورودی باشکوه بخش قدیمی این شهر ساحلی در کلمبیا است. این سازه زرد رنگ و نمادین که به‌عنوان دروازه اصلی شهر عمل می‌کند، تلاقی‌گاه تاریخ دریانوردی و معماری استعماری این منطقه است.

برج ساعت کارتاخنا صرف یک ابزار دقیق زمان‌سنجی نیست، بلکه یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های ثبت شده در فهرست میراث جهانی است که با شکوه تمام، داستان‌های دوران استعمار و تحولات فرهنگی این قطب تجاری در دریای کارائیب را روایت می‌کند.

۱۲. برج ساعت تبریز؛ تبریز

«برج ساعت تبریز» که با نام عمارت شهرداری نیز شناخته می‌شود، یکی از زیباترین و مهم‌ترین بناهای تاریخی ایران است که در مرکز شهر تبریز قرار دارد. این برج که نمادی از میراث فرهنگی و تاریخ غنی این منطقه محسوب می‌شود، با معماری خیره‌کننده‌ی خود به سبک اروپایی، پیوندی عمیق با بازار تاریخی تبریز و زندگی روزمره مردم محلی دارد.

برج ساعت تبریز علاوه بر آنکه نقطه تلاقی مهم و محل گردهمایی شهروندان است، به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین نشانه‌های شهری ایران نیز شناخته می‌شود و راوی قرن‌ها اصالت، هنر و اقتدار معماری در پایتخت تاریخی آذربایجان است.

۱۳. برج ساعت سن مارکو؛ ونیز

«برج ساعت کلیسای سن مارکو» (St. Mark’s Basilica) یکی از شاخص‌ترین نمادهای معماری ونیز در میدان مشهور سن مارکو است. این ساعت نجومی که تلاقی هنر بیزانسی، گوتیک و مهندسی دقیق رنسانس است، با مجسمه‌های برنزی و طلایی‌اش که در سر هر ساعت به ناقوس ضربه می‌زنند، شکوه تاریخی ونیز را به نمایش می‌گذارد.

برج ساعت باشکوه سن مارکو با نمایش فازهای ماه و علائم برج فلکی، تنها به‌عنوان ابزار زمان‌سنجی کارکرد ندارد، بلکه جواهری هنری است که به جذابیت جادویی و اتمسفر رمانتیک شهر کانال‌ها غنایی دوچندان بخشیده است.

۱۴. برج ساعت هتل بالمورال؛ ادینبرو

«برج ساعت هتل بالمورال» (The Balmoral Hotel) با معماری ویکتوریایی باشکوه، یکی از شناخته‌شده‌ترین نشانه‌های شهری در خیابان پرنسس ادینبرو است. این ساعت که به نام ساعت بالمورال (Balmoral Clock) شهرت دارد، به‌دلیل یک سنت تاریخی و کاربردی بسیار محبوب است؛ زمان این ساعت همواره سه دقیقه جلوتر تنظیم می‌شود تا مسافران و شهروندان اسکاتلندی فرصت کافی برای رسیدن به قطارهای ایستگاه ویورلی (Waverley Station) را داشته باشند.

برج ساعت مجلل هتل بالمورال نه‌تنها نمادی از مهمان‌نوازی اشرافی اسکاتلند است، بلکه به‌عنوان یک قطب زمان‌سنجی استراتژیک، نقش مهمی در نظم و فرهنگ روزمره پایتخت اسکاتلند ایفا می‌کند.

۱۵. برج ساعت وسترکرک؛ آمستردام

«برج ساعت وسترکرک» (Westerkerk Tower) یکی از برجسته‌ترین سازه‌های تاریخی در قلب آمستردام، با بلندترین مناره در مرکز شهر، هویت بصری این شهر را شکل می‌دهد. این برج با معماری باشکوه باروک و ناقوس‌های مشهورش، نه‌تنها به‌عنوان نشانه‌ای مذهبی و فرهنگی شناخته می‌شود، بلکه به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین نمادهای شهری هلند شهرت دارد.

برج وسترکرک با حضور برجسته در خط افق شهر و طنین ناقوس‌های خود، راوی قرن‌ها هنر، تاریخ و شکوه دوران طلایی آمستردام برای گردشگران سراسر جهان است.