رومن فروم، شاهدی بر شکوه امپراطوری روم

رومن فروم یا میدان اصلی شهر رم، خرابه‌هایی برجای مانده از شکوه امپراطوری روم و محل اجرای نمایش، مقبره‌های باشکوه، کلیساها و نواحی پر جنب و جوش عمومی بوده است.

در بیشتر شهرهای امپراطوری روم یک فضای روباز بزرگ به نام «فروم» وجود داشت. مردم از این مکان‌ها برای انجام معامله، خرید و فروش، ملاقات با دوستان، اطلاع از اخبار، تماشای مسابقات گلادیاتورها، جشن گرفتن پیروزی‌ها، شرکت در انتخابات و محاکمه‌ها و حتی رفتن به مدرسه استفاده می‌کردند. معمولاً زمین فروم‌ها سنگفرش بود و اطراف آن ساختمان‌های باشکوهی مثل مقبره‌ها، کلیساها و گاهی فروشگاه‌های زیبا وجود داشتند. بازدید از فروم روم در یکی از باید‌های تور ایتالیا است.

رومن فروم ایتالیا، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین فروم در کل شهرهای امپراطوری روم، به ابعاد ۲۵۰ در ۱۷۰ متر که امروز یکی از پر بازدیدترین مناطق جهان به شمار می‌رود، قبلاً قبرستان مردمان «اتروسکان» بوده است که  در قرن هفتم قبل از میلاد ایجاد شده و با رشد تدریجی و پیدایش نیازهای مردم، به مرور زمان به قطب اجتماعی، سیاسی و تجاری امپراطوری رم تبدیل می‌شود. مانند بسیاری از سازه‌های شهری بزرگ رومی، این فروم هم پس از سقوط امپراطوری روم رو به خرابی رفت. تا اینکه سرانجام از آن به عنوان چراگاه استفاده شد. در قرون وسطی این میدان را با نام «چراگاه گاوها» (Campo Vaccino) می‌شناختند و بسیاری از سنگ‌ها و مرمرهای آن هم در همین دوران به تاراج رفت یا در دیگر بخش‌های شهر شامل دیوارهای «واتیکان» و بسیاری از کلیساهای رومی مورد استفاده قرار گرفت. از رومن فروم اطلاعاتی در دست بود اما تا سال ۱۸۰۳ که باستان شناس «کارلو فیا» کار حفاری در این منطقه را شروع کرد، کشف نشده بود. کار حفاری ۱۰۰ سال طول کشید و این سازه در قرن بیستم به طور کامل حفاری شد.

فروم نامی بود که رومی‌ها به میدان مرکزی شهر خود داده بودند. نام لاتین این محل «فروم رومانوم» بود. رومن فروم از زمان ساخت خود در ۸۰۰ سال پیش از میلاد تا سال ۶۰۰ پس از میلاد، حدود ۱۴۰۰ سال مورد استفاده قرار گرفت. زمین رومن فروم در ابتدا یک منطقه باتلاقی بود که رومی‌ها با استفاده از اولین سیستم‌های فاضلاب جهان آن منطقه را زهکشی کرده و رومن فروم را به مرکز فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی خود تبدیل کردند. فروم‌ها یا میادین زیادی در رم باستان وجود داشت اما قرار داشتن «مجلس سنا» در این مکان باعث شهرت رومن فروم شد. دو نوع فروم در رم باستان وجود داشت؛ «Fora Civilia» به معنای میدان شهر و «Fora Venalia» به معنای محل تجارت که اولی برای بناهای یادبود و مجسمه‌های شهر مثل دروازه‌های پیروزی و استفاده برای دادگاه‌های عمومی طراحی شده بود و دیگری برای خرید و فروش و مبادله که حکم بازارهای کنونی را داشت.

در طول تاریخ سه طاق‌نما به رومن فروم اضافه شد. طاق‌نمای اول در سال ۲۹ قبل از میلاد توسط آگوستوس ساخته شد که امروزه اثری از آن نیست، طاق‌نمای دوم که «تیتوس» نام دارد در سال ۸۱ پس از میلاد ساخته شد و طاق‌نمای سوم یعنی «سپتیمیوس سوروس» (Septimius Severus) که در سال ۲۰۳ پس از میلاد بنا نهاده شد.

اگر از بخش «سالارا وکیا» (Salara Vecchia) یا «پالاتینو» و یا ورودی نزدیک طاق‌نمای «تیتوس» وارد شوید، مقبره «آنتونینو و فائوستینا» (Antonino and Faustina) را در سمت چپ خود خواهید دید که در سال ۱۴۱ میلادی ساخته شده و قرن هشتم میلادی به کلیسای «سن لورنزو»  تبدیل شده است. در سمت راست، «کلیسای فولویا آمیلیا» (Fulvia Aemilia) از سال ۱۷۹ قبل از میلاد وجود دارد که به شکل یک سالن عمومی به طول ۱۰۰ متر و در دو طبقه ساخته شده است.

در انتهای مسیر خود به «ویا ساکرا»، گذرگاه اصلی فروم که سربازان رومی از طریق آن به رم برمی‌گشتند و امپرطورها به سمت محل تاج‌گذاری خود می‌رفتند و «مقبره ژولیوس سزار» می‌رسید که در سال ۲۹ پس از میلاد توسط «آگوستوس» ساخته شده و نماد مکانی است که ژولیوس سزار در آن سوزانده شده است. یکی از مهم‌ترین بخش‌های رومن فروم کرسی خطابه‌ای بود که سخنرانان در آنجا با مردم روم سخن می گفتند به این کرسی‌ها «Rostra» می‌گفتند. این سکو آنقدر مهم بود که ژولیوس سزار آن را دوباره با مرمر بازسازی کرد. «مارک آنتونی» هم از همین سکو نطق خاکسپاری ژولیوس سزار را ایراد کرد. جالب است بدانید که بخش اعظم رومن فروم در زمان پادشاهی ژولیوس سزار و امپراطور بعدی او یعنی آگوستوس ساخته شده است.

دو ساختمان مهم دیگر رومن فروم شامل «رجیا» (Regia) یا خانه‌ی پادشاه و «مقبره وستا» (Vesta) است که در دامنه‌ی تپه‌ی پالاتین قرار دارند. رجیا به عنوان خانه‌ي تشریفاتی پادشاه استفاده می‌شده و از یک سری اتاق که دورتادور یک حیاط قرار داشتند تشکیل شده است. مقبره وستا بر عناصر مادرانه کهن و حفاظت از فرقه وستا و شعله‌ی مقدس و ابدی مردم روم تمرکز دارد. خاندان «سوران» (Severan family) بازسازی‌های نهایی معبد وستا را ۱۹۱ سال پیش از میلاد انجام دادند. با افول کورسوی اقبال امپراطوری روم، رومن فروم و بخش‌های اطراف آن رو به نابودی گذاشتند و ساختمان‌های اداری اطراف آن در قرون وسطی به کلیسا تبدیل شدند. «کنستانتین اول» پایتخت رسمی خود را در سال ۳۳۰ پس از میلاد به «استانبول» تغییر داد و دستور بسته شدن دائمی تمام معابد را صادر کرد. این تغییرات که با کاهش جمعیت همراه بود باعث مرگ تدریجی بناهایی مانند رومن فروم شد.

خرابه‌های رومن فروم الهام‌بخش هنرمندان، نقاشان، طراحان و حکاکانی مانند «جی. بی. پینارسی» و «جی. واسی» بوده است که این خرابه‌ها را به تصویر کشیده و شکوه این شهر باستانی را به نمایش گذاشته‌اند. یادمان‌هایی که آخرین سازه‌های باستانی جهان در نظر گرفته می‌شوند در رومن فروم قرار دارند و اهمیت ویژه‌ای به این یادگار دوران شکوه امپراطوری روم می‌افزایند. هر ساله چهار و نیم میلیون گردشگر از این سازه‌ی با شکوه دیدن می‌کنند. رومن فروم یکی از مکان‌هایی است که هر انسان در زندگی خود حتماً باید یک بار آن را از نزدیک ببیند.