بنای یادبود شهدا در آکسفورد، یادگاری از رهبران معتقد پروتستان

بنای یادبود شهدا در آکسفورد، به سبک معماری گوتیک دوران ویکتوریا ساخته شده و مجسمه‌ی سه تن از اسقف‌های مذهب پروتستان را به نمایش می‌گذارد که در راه عقایدشان سوزانده شدند.

«بنای یادبود شهدا» (Martyrs' Memorial)، در انتهای بخش جنوبی خیابان «سنت جایلز» (Saint Giles) در شهر آکسفورد قرار گرفته و به منظور زنده نگه داشتن یاد سه تن از رهبران برجسته‌ی کاتولیک ساخته شده که در دوران سلطنت «ملکه مِری» (Mary I of England)، حکم سوزاندن آن‌ها صادر شد. قدمت این بنا به سال 1838 میلادی برمی‌گردد که برای ساخت آن از معماری گوتیک ویکتوریایی کمک گرفته‌اند و به مناره‌ی کلیسا شباهت دارد. در ادامه قصد داریم شما را با تاریخچه و معماری این بنا بیشتر آشنا کنیم.

تاریخچه

ملکه مری، یک کاتولیک متعصب بود و وقتی در سال 1553 میلادی به سلطنت رسید، تلاش کرد تا اصلاحات پروتستانی را لغو کند که پدرش، «هنری هشتم» راه انداخته بود. او برای اینکه انگلستان را دوباره به پیروی از مذهب کاتولیک برگرداند، دستور داد تا اسقف شهر «ووستر» (Worcester)، یعنی «هیو لاتیمر» (Hugh Latimer) و اسقف‌های اعظم لندن و «کنتربری» (Canterbury)، یعنی «نیکولاس ریدلی» (Nicholas Ridley) و «توماس کرنمر» (Thomas Cranmer) را به جرم خروج از دین زندانی کنند. در این میان، ریدلی جرم سنگین‌تری داشت؛ زیرا جزو کسانی محسوب می‌شد که ملکه ماری و خواهرش، الیزابت را نامشروع می‎دانست و حتی تلاش کرده بود «لیدی جین گری» را به جای او به سلطنت برساند. دادگاه این سه اسقف در «کلیسای سنت ماری» (University Church of St Mary the Virgin) برگزار شد و به آن‌ها فرصت دادند تا عقاید پروتستانی خود را رها کنند؛ اما آن‌ها راضی به این کار نشدند.

حکم زنده‌سوزی این افراد را در سال 1555 میلادی اجرا کردند؛ البته به اسقف کرنمر، فرصت بیشتری داده شد تا نظرش را تغییر دهد. بنابراین او مجبور بود سوزانده شدن دو اسقف دیگر را تماشا کند و آنقدر از این صحنه متأثر شد که حرف خود را پس گرفت و توبه کرد و پاپ را به عنوان رهبر کلیسا پذیرفت. اما ملکه نسبت به راستگویی او شک داشت و در نهایت، حکم او هم در سال 1556 اجرا شد. البته قبل از مرگش به او اجازه دادند تا برای آخرین بار، خطابه‌اش را در کلیسای سنت مری بخواند. او طی این خطابه، توبه‌اش را پس گرفت و اعلام کرد که پاپ را قبول ندارد. او را مستقیماً از همان جا به سمت مکان اجرای حکم بردند. کرنمر، ابتدا دست راستش را به سمت شعله گرفت؛ زیرا معتقد بود با همین دست، برگه‌ی توبه‌ای را امضا کرده که قلباً به آن اعتقاد نداشته و سوزاندن او نیز باید از همین بخش شروع شود. مکان اجرای حکم را امروزه با یک صلیب آهنی مشخص کرده‌اند که نزدیک «کالج بالیول» (Balliol College) قرار دارد. احتمالاً تا اینجای داستان، ملکه ماری را آدم بد قصه می‎دانید؛ اما لازم به ذکر است که این سه اسقف هم عاری از اشتباه نبوده‌اند. برای مثال لاتیمر، در حکم اعدام «جان فورست» (John Forest) کاتولیک در زمان هنری هشتم نقش داشت و کرنمر نیز کمک کرد تا حکم مرگ «جان فریث» (John Frith)، کشیش پروتستان امضا شود؛ هرچند که بعدها خودش در نظریات فریث شریک شد.

دلیل ساخت بنای یادبود

شاید برایتان سؤال پیش بیاید که چرا 300 سال بعد از مرگ این سه تن، به فکر ساختن بنایی یادبود برای آن‌ها افتادند؟ از تأسیس این بنا می‌توان به راحتی به هرج و مرج مذهبی موجود در سال 1840 میلادی پی برد. «کلیسای انگلیکان» (Anglicanism)، شباهت‌های بسیاری به مذهب پروتستان دارد؛ با این حال، فرقه‌ای مجزا در مسیحیت به حساب می‎آید. انگلیکان نگران جنبش‌هایی بود که به نوعی بازگشت مذهب کاتولیک را می‌خواستند. بنابراین از این بنای یادبود به عنوان نمادی استفاده شد تا به مردم آکسفورد و کل کشور راجع به بازگشت دوباره‌ی کاتولیک هشدار بدهند و به آ‌ن‌ها یادآوری کنند که بنیان‌گذاران ابتدایی کلیسای انگلیکان، به خاطر عقایدشان به دست کاتولیک‌ها کشته شدند.

معماری

در نهایت قرار شد با جمع‌آوری پول‌های مردمی، بنای یادبودی شبیه به «صلیب النور» (Eleanor Cross) واقع در شهر «والتهام» (Waltham) بسازند که پادشاه ادوارد یکم برای همسرش، «النور کاستیل» بنا کرده بود. طراحی یادبود آکسفورد را «جورج گیلبرت اسکات» (George Gilbert Scott) انجام داد که یکی از مهم‌ترین معماران دوران ویکتوریا به شمار می‎رفت. اسکات به منظور ادای احترام به این بنای یادبود، بازسازی «کلیسای مریم مجدلیه» (St Mary Magdalen's Church) در همان نزدیکی را نیز برعهده گرفت. طراحی یادبود او، لاتیمر را در سمت غرب نشان می‌دهد که دستانش را بر روی سینه قرار داده است. ریدلی در سمت راست واقع شده و کرنمر، در بخش شمالی قرار گرفته و کتاب انجیل را در دست دارد.

ساخت مجسمه‌ها برعهده‌ی «هنری ویکز» (Henry Weekes) بود که به زیبایی کار خود را انجام داد؛ اما انتخاب مصالحش چندان مناسب نبود و آب و هوا چنان بر روی آن تأثیر داشت که مجبور شدند آن‌ها را به طور کامل در سال 2003 بازسازی کنند. نوشته‌ی حک شده روی این بنا هم به طور خلاصه بیان می‌کند که این 3 اسقف به اعتقاداتشان پایبند ماندند و در راه مسیح زجر کشیدند و در نزدیکی همین مکان سوزانده شدند. بعد از اتمام بازدیدتان از این مکان، شاید بهتر باشد که سری هم به موزه اشمولین بزنید که فاصله‌ی کمی با آن دارد و اولین موزه‌ی عمومی در انگستان به حساب می‎آید.