بازدید از قصر الجعفریه در زاراگوزا را از دست ندهید

قصر الجعفریه بازمانده باشکوه هنر معماری اسلامی در اندلس قدیم، شما را با طاق و قوس‌های پیچیده و حیرت انگیزش به ساعت‌ها تماشا وا می‌دارد.

وقتی به شهر زاراگوزا (Zaragoza) در اسپانیا سفر می‌کنید، نباید دیدن قصر الجعفریه، پربازدیدترین مکان تاریخی این شهر را از دست بدهید. قصر الجعفریه بنایی بیش از یک قلعه مستحکم یا کاخ اسلامی است و زیبایی تزئینات آن بازدیدکننده‌ها را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. الجعفریه از بهترین نمونه‌های یک بنای تاریخی مدجّن (سبک معماری تاثیر گرفته از هنر مراکش) و با معماری بی‌نظیر است.

تاریخچه قصر الجعفریه

مسلمانان، این کاخ اسلامی قرون وسطایی را در قرن یازدهم در سواحل رود «ابرو» (Ebro) ساختند. ابوجعفر احمد، ملقب به المقتدر، پادشاه زاراگوزا دستور ساخت این بنا را داد و آن را «دارالسرور» به معنای کاخ شادی نامید. «آلفونسوی اول» (Alphonso I) آراگون در سال ۱۱۱۸ زاراگوزا را تسخیر کرد و این قصر مستحکم، اقامتگاه پادشاه شد. کاخ، باغ مسحورکننده‌ای دارد که به نام ایزابلای آراگون، دختر پیتر سوم آراگون که در آن به دنیا آمد، حیاط سنت ایزابلا نام گرفت. بعدها پادشاهان کاتولیک، ایزابلا و فردیناند، یک کاخ مدجّن شیک و به‌روز در الجعفریه ساختند. از طرف دیگر، سلول زندانی در طی تفتیش عقاید در این قلعه‌ قرون وسطایی وجود داشت و آنتونیو پرز وقتی فیلیپ دوم دستور بازداشت او را داد، در آن زندانی بود.

دیدنی های الجعفریه

شما می‌توانید ساعت‌ها به حیاط سنت ایزابلا، تختگاه سلطنتی، مسجد، کلیسای سنت مارتین، کاخ مدجّن پیتر چهارم و برج «تروبادور» (Troubadour) که یکی از قدیمی‌ترین بخش‌های ساخته شده کاخ در قرن دهم است، خیره شوید و به زیبایی و هنر نهفته در آن‌ها بیندیشید. قصر الجعفریه مجتمعی از بناهایی است که از دوره اسلامی تا دوران تغییرات مدرن مسیحیان در قرون وسطی اروپا، در کنار یکدیگر ساخته شدند. هنوز بخشی از دیوار خشتی اولیه در دیوارکشی چهارگوشه محوطه حفظ شده است که برج‌های نیم دایره‌ای و یک برج مستطیل شکل در سمت شمالی که برج تروبادور نام دارد، آن را مستحکم می‌سازند. این دیواره‌ی دور تا دور بسته و قلعه مانند، ساختمان‌های مسکونی کاخ را در خود دارد و مسیر دسترسی آن‌ها از سمت غربی و طاق نعل اسبی وجود دارد.

الجعفریه بهترین نمونه باقیمانده از دوره پادشاهان «تایفا» در شبه جزیره ایبری است و با مدل‌های سنتی در معماری اسلامی کلاسیک ساخته شده است؛ مثل حیاط مرکزی بزرگ روباز با دو استخر در سمت‌های شمالی و جنوبی که به اتاق‌های نشیمن راه دارد. اتاق‌های پذیرایی و خصوصی در انتهای شمالی و جنوبی ساختمان قرار گرفته‌اند و سرسرا با طاق‌ نماهای مختلط خطی (طاقی که از خطوط منحنی و محدب و مقعر ایجاد شده) و دالبُری باعث افزایش طول حیاط مرکزی شده و چشم‌انداز آن را زیباتر می‌کند.

بهترین بخش دست نخورده این مجموعه، قسمت شمالی است. در این محدوده، از سمت شرقی سرسرا و بعد از «تالار طلایی» یا «تالار مرمر» که به عنوان تالار سخنرانی المقتدر شناخته می‌شود، یک مسجد هشت ضلعی قرار دارد که به خاطر موقعیت قرارگیری، فضای صمیمی و کوچکش احتمال می‌رود برای استفاده مذهبی خصوصی پادشاه و خانواده‌اش ساخته شده باشد. در سمت جنوبی قصر، همانند سمت شمالی، یک سالن بزرگ به همراه اتاق‌های جانبی و یک سرسرا وجود دارد که نقش سالن انتظار را داشت. متاسفانه این سالن در قرن چهاردهم تخریب شد تا برای کلیسای سنت جورج راه ساخته شود؛ که آن هم در سال ۱۸۶۷ از بین رفت. با این حال قبل از تخریب، تعدادی از طاق‌‌ نماها، سرستون‌ها و سایر عناصر تزئینی از این محوطه نجات داده شد و در دوره‌های اخیر با استفاده از آن‌ها سرسرا و دو تا از اتاق‌های کناری آن بازسازی شد.

عناصر معماری و تزئینی کاخ از مدل‌های کوردوبایی (استانی در جنوب اسپانیا) الهام گرفته شده اما بنا به ویژگی‌های الجعفریه از نو آراسته شده است. ترکیب عجیب و جذاب طاق‌ نماهای مختلط خطی و تیزه‌دار و نقوش تزئینی درهم بافته گیاهی، نمایی پیچیده و بسیار زینتی به آن می‌بخشد. در مقابل ظاهر مستحکم و قلعه مانند قصر، فضای داخلی آن سرشار از زیبایی و آراستگی و پیراستگی است که دو جهان کاملاً متفاوت را بازتاب می‌دهد: ظاهر خارجی تدافعی همراه با باطنی پیراسته و با فرهنگ غنی که پادشاه و دربارش در آن می‌زیستند. این قصر با معماری اسلامی در طول سال‌ها با دگرگونی‌های مداوم آسیب دید اما با این حال امروزه از زیباترین و مهم‌ترین بناهای زاراگوزا است و پارلمان آراگون در آن جای دارد. یونسکو قصر را در سال ۲۰۰۱ به عنوان میراث جهانی بشریت و بهترین نمونه معماری مدجّن ثبت کرد. گفتنی است بازدید از قصر الجعفریه حدود سه ساعت زمان می‌برد.