کاخ ورسای پاریس و تاریخچه عجیبش

کاخ ورسای (Château de Versailles) پاریس میانه‌ی سال‌های ۱۶۸۲ تا ۱۷۸۹، یعنی تا زمانی‌که انقلاب فرانسه به‌وقوع پیوست، اقامتگاه سلطنتی فرانسه بود. ساخت و سازهای قصر و باغ ورسای سال‌های سال به‌طول انجامید. 

لویی سیزدهم در سال ۱۶۲۴ یک خانه برای شکار در دهکده ورسای، خارج از پاریس ساخت. آن سازه کوچک زمینه ساز ساخت کاخی شد که بعدها به‌عنوان یکی از گران‌ترین و باشکوه‌ترین ساختمان‌های جهان بر سر زبان‌ها افتاد. لویی چهاردهم اولین پادشاهی بود که محل حکمرانی خود را از پاریس و کاخ لوور به کاخ ورسای منتقل کرد. لویی پانزدهم و لویی شانزده نیز ورسای را به‌عنوان خانه خود برگزیدند.

امروزه کاخ ورسای یکی از یادمان‌های ملی مهم فرانسه به‌حساب می‌آید. فضای این کاخ به حدی بزرگ است که تنها بخش کوچکی از آن امکان بازدید دارد. بازدیدکنندگان می‌توانند جناح شمالی، جنوبی و همچنین بخش مرکزی را تماشا کنند. ورسای از جمله مکان‌هایی است که حتما در تور فرانسه باید از آن بازدید کنید.

معماران کاخ ورسای

لویی لووُ به‌عنوان معمار، شارل لوبرَن به‌عنوان نقاش و دکوراتور و آندره لو نوتْر به‌عنوان معمار مناظر در ساخت این شاهکار معماری نقش اصلی را ایفا کرده‌اند. برای طراحی و اجرای فضای سبز این کاخ، مساحتی بیش از ۱۵۰ کیلومترمربع صاف و مسطح شد تا تراس‌ها، پیاده‌روها و هزاران باغچه در آن ساخته شود.

در سال ۱۶۷۶ معمار دیگری به نام ژول آردوئن مانْسار برای طراحی مجدد و توسعه کاخ به‌کار گرفته شد. مانْسار، ابتدا با نقشه‌های لووُ پیش رفت، سپس طبقه دوم، تالار باشکوه آینه و جناح‌های شمالی و جنوبی را به مجموعه اضافه کرد.

در بین سال‌های ۱۶۷۸ تا ۱۶۸۴ فعالیت‌های زیادی در ساخت و ساز ورسای انجام شد. مانْسار گروهی را برای تغییر شکل حیاط مرمر تشکیل داد. او در ادامه‌ی کارهایش، ساختمان وزرا و تالار آینه را با تزئینات نقره‌ای منحصر به‌فردی ساخت. پروژه‌های معماری کاخ ورسای در اواخر زندگی لویی چهاردهم تکمیل شدند. کلیسای کوچک کاخ، آخرین بخش پروژه بود که پس از مرگ مانْسار و توسط روبرت دو کوت در سال ۱۷۰۸ به اتمام رسید.

از ورسای تا انقلاب فرانسه

بیش از ۳۶۰۰۰ کارگر در روند ساخت این پروژه درگیر بودند. زمانی‌که ساختمان تکمیل شد، گنجایش بیش از ۵۰۰۰ نفر از جمله خدمتکاران را داشت. حدود ۱۴۰۰۰ سرباز و خدمتکار در ضمایم کاخ و منطقه مسکونی نزدیک آن مستقر شدند. طی جنگ هفت ساله با بریتانیا، فرانسه بیشتر گنج‌های خارجی و دارایی‌هایش را از دست داد.

آسیب اقتصادی حاصله، تقریباً پادشاهی را نابود کرد. اگرچه برخی از این آسیب‌ها در دهه ۱۷۶۰ تا حدودی جبران شدند، اما اوضاع اقتصادی فرانسه و پادشاهی کشور همچنان خراب بود. بدهی‌های دولت به قدری زیاد بود که لویی پانزدهم در زمان مرگش در سال ۱۷۷۴ برای جانشین خود، لویی شانزدهم بدهی‌ای بالغ بر ۴۰۰۰ میلیون لیوْر به‌جا گذاشت. ریشه‌های انقلاب فرانسه را می‌توانید مستقیما در همین ارثیه جستجو کنید.

عاقبت کاخ ورسای

در سال ۱۷۸۸ دولت فرانسه ورشکسته شد. در صبح شش اکتبر سال ۱۷۸۹ جمعیت خشمگینی از اهالی پاریس به ویژه زنان برای اعتراض به کمبود و قیمت نان به کاخ هجوم آوردند. آن‌ها به درون کاخ نفوذ کرده و حتی از اتاق محافظان نیز عبور کردند. ماری آنتوانت اتاق خوابش را به‌سوی محل اقامت پادشاه ترک کرد تا همسر و پسرش را پیدا کند. پادشاه برای فرونشاندن خشم عمومی، دولت را مجددا به شهر پاریس منتقل کرد. اکنون اتاق‌های ماری آنتوانت و لویی شانزدهم به همان صورتی که در سال ۱۷۸۹ بودند باقی مانده‌اند.

بعد از سقوط دربار، کاخ ورسای به دست دولت جدید افتاد. در سال ۱۷۹۲ بخشی از اسباب و وسایل سلطنتی فروخته و پراکنده شد. بسیاری از آثار هنری کاخ نیز به موزه لوور پاریس انتقال یافت. ناپلئون بناپارت که بعدها به این کاخ علاقه‌مند شد، دستور بازسازی آن را داد. در دهه ۱۸۳۰ لویی فیلیپ تصمیم گرفت کاخ را به موزه تاریخ فرانسه تبدیل کند که نهایتاً در سال ۱۸۳۷ افتتاح شد.

کاخ ورسای حتی پس از فروپاشی پادشاهی نقش مهمی در تاریخ اروپا ایفا کرد. اعلام تاسیس امپراطوری آلمان در سال ۱۸۷۱ در تالار آینه‌ها انجام شد. همچنین در سال ۱۹۱۹ معاهده ورسای که پایان جنگ جهانی اول را اعلام می‌کرد، در آنجا امضا شد.

در سال ۱۹۶۲ مطابق یک حکم، تمام مجموعه‌دارانی که وسایلی از کاخ ورسای را در اختیار داشتند، ملزم به بازپس‌دهی آن‌ها به کاخ شدند. بازسازی کاخ ورسای حتی تا به امروز نیز ادامه دارد. در سال ۱۹۸۶ اتاق‌هایی که در طبقه اول متعلق به دوفن و دوفین (شاهزادگان) بودند، به روی عموم بازگشایی شدند. با دو کمک هزینه‌ی دولت فرانسه، بیش از هشتاد اتاق در طی بزرگ‌ترین بازسازی تاریخ ورسای مرمت شدند.