تاریخچه ای کوتاه از ساعت سازی در سوئیس

کشور سوئیس در ساخت ساعت‌های دقیق، شیک و البته گران‌قیمت شهرت دارد. اما چه عواملی باعث شد تا این کشور در صنعت ساعت‌سازی به چنین موفقیت بزرگی دست یابد؟

ساعت‌های سوئیسی، شهرت جهانی دارند و با ظرافت و دقت بالایی ساخته می‌شوند. شاید برایتان سؤال پیش آمده باشد که چگونه کشوری به کوچکی سوئیس که با کوه‌ها و دریاچه‌ها احاطه شده است، توانست بازار جهانی در زمینه‌ی ساعت‌سازی را در دستان خود بگیرد؟ در ابتدا باید بگوییم که هنر ساعت‌سازی به معنی امروزی آن، از قرن 14 میلادی به وجود آمد اما تا سال‌ها بعد وارد کشور سوئیس نشد. تا این‌که اوگنوها یا همان مهاجران پروتستان فرانسه از کشور خود به خاطر آزارهای مذهبی خارج شده و به شهر ژنو آمدند و در این شهر مغازه‌های ساعت‌سازی راه انداختند. اسناد و مدارک موجود نشان می‌دهد که ساعت‌سازها در سال 1554 میلادی در شهر ژنو مشغول به کار بودند.

ورود اوگنوها به ژنو با سیطره‌ی عقاید «ژان کالون» بر این شهر مصادف شد. کالون، اصلاح‌طلب مذهبی و از رهبران سرشناس فرقه‌ی پروتستان بود و هرکسی که امروزه ساعت سوئیسی به دست دارد، بخشی از آن را مدیون آیین‌نامه‌ی اخلاقی و سخت‌گیرانه‌ی ژان کالون است که به صنعت ساعت‌سازی در این کشور منجر شد. او مجموعه قوانینی را ایجاد کرد که در این میان، استفاده از زیورآلات و جواهرات نیز در آن منع شده بود. در این دوره، ژنو به خاطر صنعت جواهرسازی خود شهرت جهانی داشت و جواهرسازان شهر از این بیانیه‌ی کالون برای درآمد و حرفه‌ی خود نگران شدند. در آن زمان پوشیدن ساعت مچی از لحاظ خودنمایی، در درجه‌ی پایین‌تری قرار داشت و این‌گونه بود که ساعت‌سازان، بازاری رو به رشد را روبه‌روی خود آماده دیدند و جواهرسازان نیز فرصت را غنیمت شمردند و شغل خود را با توجه به اوضاعِ موجود تغییر دادند.

خیلی زود، اولین اتحادیه‌ی ساعت‌سازی در دنیا در ژنو تأسیس شد و به مرور زمان، ساعت‌سازان بی‌شماری در این شهر مشغول به کار شدند و بعضی از آن‌ها به منظور گسترش کار خود حتی به «کوهستان ژورا» (Jura Mountains) راه پیدا کردند. در قرن 19 میلادی، صنعت کشور سوئیس به شکوفایی رسید و روستاییان از دوران بیکاری خود در طول زمستان استفاده کرده و قطعات ساعت را می‌ساختند که این موضوع در پیشرفت ساعت‌سازی در ژنو تأثیرگذار بود. در سال 1850 میلادی، سوئیس بیش از 2 میلیون ساعت در سال تولید می‌کرد که این تعداد در کشور رقیب اصلی‌شان، یعنی انگلستان فقط به 200،000 مورد می‌رسید. تا این زمان، سوئیس توانسته بود نسخه‌ی ارزان‌تری از ساعت‌های سایر کشورها را تولید کند و این استراتژی تا مدت‌ها به سود این کشور تمام شده بود. اما ساعت‌سازان آمریکایی، ساعت‌های فوق‌العاده دقیقی را با ایده‌ای جدید به مرحله‌ی تولید رساندند که این موضوع، صادرات سوئیس به آمریکا را تا 75% کاهش داد.

چندی بعد، سوئیسی‌ها با ابتکار جدیدشان به میدان بازگشتند و شرکت «رولکس» در سال 1926 میلادی، اولین ساعت ضد آب در جهان با نام «اویستر» را به فروش رساند. این ساعت و ابتکارهای جدید دیگر سوئیسی‌ها، آن‌ها را به پیروز میدان تبدیل کرد. قرن 20 میلادی، دو جنگ جهانی و دوران رکود بزرگ را به دنبال داشت که بر صنعت ساعت‌سازی هم اثری منفی گذاشت، اما آن را به نابودی نکشاند و مهارت سوئیسی‌ها در ساخت ساعت‌های معتبر، آن‌ها را از مخمصه نجات داد. سوئیس دوباره در سال 1970 میلادی با رقیبی قدرتمند، یعنی ساعت‌های «کوارتز» ژاپن روبه‌رو شد که بسیار دقیق‌تر و ارزان‌تر از ساعت‌های سوئیسی بودند. این موضوع، صنعت ساعت‌سازی سوئیس را شدیداً تحت فشار قرار داد و تا مرز نابودی کشاند؛ به طوری‌که این حرفه بین سال 1970 تا 1980، نیمی از کارکنان خود را کنار گذاشت. اما باز هم این صنعت از میان نرفت و یکی از طراحان سوئیسی به نام «نیکلاس هایک»، برند «سواچ» را در سال 1983 میلادی روانه‌ی بازار کرد و جانی دوباره به ساعت‌سازی سوئیس بخشید.

سوئیس در مواجهه با رقیبی تازه

امروزه ساعت‌سازی کشور سوئیس، رقیبی تازه پیدا کرده و این بار، شرکت بزرگ «اپل» است که بیشتر با گوشی‌های همراهش شناخته می‌شود. اما در چند سال اخیر، این شرکت وارد میدان ساعت‌سازی هم شد و حتی توانست در سال 2017، تعداد ساعت‌های بیشتری را نسبت به سوئیس به فروش برساند. در هر حال اگر تاریخچه‌ی ساعت‌سازی در سوئیس یک چیز را به ما یاد داده باشد، این است که سوئیسی‌ها در این نوع چالش‌ها مهارت بالایی دارند و قطعا طولی نمی‌کشد که دوباره نتیجه را به نفع خود برمی‌گردانند. این‌که این بار هم تاریخ تکرار می‌شود یا خیر، مشخص نیست و باید منتظر بمانیم تا واکنش سوئیسی‌ها در این چالش، ما را به پاسخ برساند.