فستیوال هولی؛ جشن رنگ در هند

هر سال وقتی سراسر مردم هند به خیابان‌ها می‌آیند تا «هولی» (Holi) را جشن بگیرند، غوغای رنگ‌ها فضا را آکنده می‌کند و آدم‌ها در رنگین‌کمانی از شادمانی می‌گردند.

«فستیوال هولی» یا «جشن رنگ هند» قرن‌ها قدمت دارد و در آیین هندو به شدت مهم به شمار می‌رود. هولی جشنواره‌ای بهاری است که پیروزی خیر بر شر را پاس می‌دارد. با توجه به اینکه این جشن در پایان زمستان و آغاز فصل جدید رخ می‌دهد، شکرانه‌ی برداشت خوب محصول در آن به جا آورده می‌شود. یکی دیگر از آیین‌های این مراسم، آشتی و پایان دادن به دلخوری‌ها و دعواهای بین مردم است.

تاریخ دقیقی برای سرآغاز این فستیوال در دسترس نیست اما در نوشته‌ها و اشعار باستانی سانسکریت در قرن چهارم، اشاراتی به این جشن وجود دارد. این جشن همیشه به عنوان فستیوال رنگ‌ها و با واژه‌ی «هولی» معروف بوده که از نام شیطان هندو یعنی «هولیکا» (Holika) برگرفته شده است. هولیکا را در افسانه‌ها خواهر «هیرانیاکاشیپو» (Hiranyakashipu)، پادشاه پلید متکبر، می‌شناسند که از همه‌ی افراد تحت حکومت خواست او را پرستش کنند. پسرش، «پراهلادا» (Prahlada)، به «لرد ویشنو» (Lord Vishnu) وفادار ماند و این موجب عصبانیت پدر شد. هیرانیاکاشیپو از خواهرش هولیکا خواست تا با حقه‌ای پراهلادا را به درون آتش ببرد و بسوزاند، چون می‌دانست خواهرش از آتش مصون است و آسیب نمی‌بیند. پراهلادا وقتی وارد آتش شد نام لرد ویشنو را همچون مناجاتی سر داد و زندگیش نجات یافت. اما هولیکا در این راه قربانی شد چرا که نمی‌دانست او تنها زمانی نسبت به آتش مصون می‌شود که تنها به آن پا گذاشته باشد.

گفته می‌شود که سپس لرد ویشنو ظاهر شد و هیرانیاکاشیپو را در یک نبرد خیر بر شر شکست داد و کشت. فردای آن روز مردم گرد باقیمانده‌ی آتش جمع شدند و خاکستر آن را به صورت خود مالیدند. این حرکت در طول زمان با استفاده از پودرهای رنگی تغییر پیدا کرد. «کریشنا» (Krishna) که در فستیوال هولی از او هم یاد می‌شود، پوستی آبی رنگ داشت. کریشنا در جوانی نگران این بود که هیچ دختری به دلیل رنگ پوستش به او علاقمند نشود. مادرش به او توصیه کرد که با حالت شوخی و سرگرمی صورت «رادا» (Radha) را هم رنگ کند تا شبیه به یکدیگر شوند. رابطه‌ی کریشنا و رادا را در این فستیوال به صورت رنگ پاشیدن به صورت دوستان و خانواده و حتی غریبه‌ها یادآوری می‌کنند.

فستیوال هولی با برپایی آتش‌های بزرگ آغاز می‌شود که مردم گرد آن جمع شده و سوختن پیکره‌ی هولیکا را تماشا می‌کنند. دعاها و تشریفات مذهبی به امید نابودی شیطان همانطور که هولیکا در آتش سوخت، در کنار آن نیز برگزار می‌گردد. روز بعدی روزی است که تفریح واقعی شروع می‌شود؛ مردم به خیابان‌ها آمده و پودرهای رنگی به سر و صورت هر کسی که ببینند می‌پاشند. آب‌ این پودرها را بیشتر پخش می‌کند. بنابراین تفنگ آب‌پاش، بادکنک‌های پر شده از آب در دست مردم و آب‌پاش‌های محیطی، این روز پرهیجان را تکمیل‌تر خواهند کرد. این جشنواره را در شهرهای بزرگ و کوچک، روستاها، دهکده‌ها، پارک‌ها، خیابان‌های پیاده‌رو‌دار و معابد محلی خواهید دید. گروه‌های نوازندگان از نقطه‌ای به نقطه‌ی دیگر رژه رفته و شادی جشن را دوچندان می‌کنند. بعد از این روزِ سراسر تفریح، دوستان و خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند تا با هم وقت بگذرانند و غذاهای هندی خوشمزه مانند نوشیدنی شیر چاشنی‌دار و خامه‌ای «تاندای» (thandai)، پیراشکی شیرین پر شده با میوه‌های خشک به نام «گوجیا» (gujiya) و نان گرد پر شده با عدس و ادویه‌جات معطر به نام «کاچوری» (kachori) را نوش جان کنند.

فستیوال رنگ هولی در طی دو روز در سراسر هند و قسمت‌های هندی‌نشین نپال برگزار می‌شود. در بخش‌هایی از هند این جشن دو هفته طول می‌کشد. هولی در روز ماه کامل از دوازدهمین ماه تقویم هندی یعنی ماه «پهالگونه» (Phalguna) آغاز می‌گردد که مصادف با اواخر فوریه و اوایل مارس است. ناگفته نماند که فستیوال هولی را در شمال هند بسیار پر زرق و برق‌تر و با شور و حرارت بیشتری خواهید دید. شهرهای «ماتورا» (Mathura) و «ورینداوان» (Vrindavan) بزرگ‌ترین جشن‌های سنتی هولی را دارند. البته به دلیل برخوردهای نامناسب مردان بومی بهتر است خانم‌ها به تنهایی به این شهرها سفر نکنند و با تورهای گروهی به این شهرها بروند. به گردشگران توصیه می‌کنیم در فستیوال هولی صبح زود حاضر شوند و تا قبل ظهر به هتل بازگردند تا عدم امنیت در خیابان‌ها موجب آزار آن‌ها نشود. همچنین بسیاری از هتل‌ها برای مهمانانشان جشن‌ هولی ویژه‌ای برگزار می‌کنند که در امنیت کامل می‌توانید از آن‌ها لذت ببرید. در ضمن مراقب باشید تا پودر و رنگ‌ها به درون چشم و دهان شما نرود.