داستان پلاک های برنجی پیاده روهای برلین

شاید حین گردش در برلین به مکعب‌های یادبودی برخورد کنید که رویشان یک اسم و تاریخ نوشته شده، این مکعب‌ها داستانی طولانی‌ دارند.

وقتی در خیابان‌های برلین قدم می‌زنید، بدون شک به یک «اشتولپرشتاین» (Stolperstein) یا سنگفرشی بتنی و برنجی با نام خانوادگی و تاریخ بر خواهید خورد که اکنون بخشی از پیاده‌رو را تشکیل می‌دهند.

این مکعب‌های کوچک در واقع یادبودی برای یهودیان از دست رفته در کشتارهای نازی هستند. هر چند داستان‌های بیشتری پشت این یادبودها وجود دارد که با یک نگاه نمی‌توانید بفهمید.

این پلاک‌های سنگفرش که فصلی تراژیک از تاریخ آلمان را یادآوری می‌کنند، پروژه‌ای با انتهای باز هستند که در سال ۱۹۹۶ اولین بار توسط هنرمندی به نام «گونتر دمنیک» (Günter Demnig) آغاز شد.

این کار علاوه بر پیامی که در زمینه یادبود این افراد داشت، به آن‌ها دوباره هویتی فردی داد و نامشان را زنده کرد. البته نمی‌توان هدف آن را برای تحریک افکار و شروع بحث‌ها نادیده گرفت.

هر اشتولپرشتاین که در میان سنگ‌های پیاده رو کار گذاشته شده ابعادی معادل ۱۰ در ۱۰ سانتی‌متر داشته و موقعیت قرار گیری‌اش اتفاقی نیست. این پلاک‌ها دقیقاً روبروی خانه‌های سابق این افراد که قربانی نازی‌ها شدند در زمین قرار داده شده‌اند. با این حساب جای یک یادبود بزرگ که در محلی معروف کار گذاشته شود، این پلاک‌های کوچک و پراکنده به شیوه‌ای واقعی‌تر خاطره این قربانیان را زنده کرده‌اند.

حضور این پلاک‌ها وقتی به معنی ضمنی نامشان یعنی اشتولپرشتاین هم دقت کنید دلیلی عمیق‌تر پیدا می‌کند. این واژه آلمانی به صورت استعاری به معنی «مشکل بالقوه» بوده و معنی اصلی آن یعنی «پیدا کردن چیزی به طور اتفاقی»؛ بنابراین این «مشکل یهودیان» در گذشته به بهترین نحو به نمایش گذاشته شده تا افکار و بحث‌هایی را حول این موضوع در زمان کنونی برانگیزد. بنابر اظهارات هنرمند، به خاطر کار گذاشته شدن اشتولپرشتاین در زندگی روزمره و عادی مردم، نمی‌توان به راحتی نادیده‌شان گرفت.

نوشته روی پلاک‌های برنجی دست‌ساز، با «در اینجا ... زندگی می‌کرد.» آغاز می‌شود و نام و تاریخ تولد فرد در ادامه به همراه کمپی که به آن انتقال داده شده بود ذکر شده است. در زیر پلاک هم تاریخ مرگشان را حک کرده‌اند. این پلاک‌ها توسط اهدا کنندگان خصوصی تأمین مالی شده‌اند و تصمیمی که برای دست ساز بودنشان گرفته شده بسیار به جا و مناسب بوده است.

اولین ۵۱ پلاک به صورت غیر قانونی توسط هنرمند در زمین کار گذاشته شدند ولی امروزه این پروژه به سایر نواحی اروپا مانند اسپانیا، براتیسلاوا و پراگ هم سرایت کرده است. بر روی سایت این پروژه نقشه‌ای تعاملی وجود دارد که به مردم اجازه می‌دهد موقعیت این پلاک‌ها را در برلین و سایر نقاط اروپا بررسی کنند. شاید متعجب شوید وقتی ببینید چه تعدادی از آن‌ها در شهر وجود دارد.