شاهکارهایی که تنها در لیسبون می توان دید

لیسبون با خلق شاهکارهای معماری، هنری و فرهنگی در طی قرن های اخیر، نام خود را در زمره ی مهم ترین شهرهای اروپایی برای علاقه مندان به فرهنگ و هنر به ثبت رسانده است.

یک شاهکار به هر اثری گفته می‌شود که با مهارتی شگرف، صرف وقت یا استادی تمام ساخته شده باشد؛ لیسبون شهری است که در آن شاهکارهای ساخت دست بشر به‌وفور یافت می‌شود. از ساختمان‌های تزئین‌شده با کاشی‌های آزولِژو (azulejo) گرفته تا صومعه‌هایی که از جاذبه‌های گردشگری لیسبون هستند، پایتخت پرتغال صحنه‌ای بصری از هنر، ایده‌ها، جاذبه‌ها و معماری است. این مقاله به بررسی ۱۰ شاهکار منحصربه‌فردی می‌پردازد که تنها در لیسبون قابل‌مشاهده هستند.

پل واسکو دا گاما

لیسبون میزبان طولانی‌ترین پل اروپا یعنی پل واسکو دا گاما (Vasco da Gama) است. این شاهکار معماری ۱۷ کیلومتر طول دارد و معماران آن برای ساخت نیازمند در نظر گرفتن انحنای زمین بوده‌اند. این پل که انتهای آن به پارک ملت‌ها می‌رسد، درست به‌مانند آن در دورانی ساخته شد که شهر میزبان نمایشگاه جهانی سال ۱۹۹۸ بود.

کلیسای خدای مادر

سراسر موزه‌ی ملی آزولژو منحصربه‌فرد است و می‌توان این گنجینه‌ی ملی را تنها در لیسبون تجربه کرد، اما بخشی از این موزه شگفتی فراوانی دارد. کلیسای خدای مادر یا ایگِریا دا مادره دِئوس (Igreja da Madre Deus) تنها به نمایش هُنری می‌پردازد که می‌توان آن را با کاشی‌های آزولژو پیاده کرد. در این کلیسا داستان‌هایی از تاریخ کشور و روایات مذهبی با کاشی‌های آبی‌رنگ به تصویر کشیده شده است، درحالی‌که اطراف کاشی‌کاری‌ها جزئیات هنری و طلاکاری‌شده به چشم می‌خورد. خروج از یک گالری در موزه و ورود به یک کلیسای قرن شانزدهمی اتفاقی غیرمعمول است که تنها در لیسبون محقق می‌شود.

صومعه جرونیمو

صومعه‌ جرونیمو (Jerónimos) به احترام نقش پرتغال در عصر اکتشافات، ساخته شد و امروزه به‌عنوان بنایی تاریخی و آرامگاهی ملی برای بزرگ‌ترین چهره‌های تاریخی کشور شناخته می‌شود. به‌علاوه این صومعه در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است. بیش از ۱۰۰ سال زمان صرف ساخت جرونیمو شده و به‌طور ویژه تلاش‌‌هایی که در دهه‌های اول قرن شانزدهم صورت گرفت از این صومعه یک شاهکار معماری ساخته است. سبک بنا حکایت از تأثیر معماری گوتیک و مانوئلین (Manueline) در ساخت صومعه دارد. سبک مانوئلین تنها در پرتغال به چشم می‌خورد.

برج بلم

برج بلم که تقریباً در همان دوران صومعه‌ی جرونیمو ساخته شد، دیگر شگفتی معماری به سبک مانوئلین است. این اثر تاریخی به حفاظت از ساحل شهر در برابر حملات خارجی کمک می‌کرد. گردش در این برج کوچک درست به‌مانند قدم زدن در یک قلعه‌ی مینیاتوری است و این برج هم در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. جهتی از برج که رو به رودخانه قرار دارد با مجسمه‌ای زیبا از «بانوی امنیت کشور» تزئین شده است. این مجسمه در گذشته، به‌خصوص عصر اکتشافات، نمادی برای استقبال از دریانوردان و جهانگردانی بود که پس از سفرهای دریاییِ طولانی به خانه بازمی‌گشتند.

معبد براگانزا

درون صومعه‌ی سائو ویسنته دو فورا (São Vicente de Fora) معبدی قرار دارد که از مقبره‌های سلسله‌ی براگانزا (Braganza) میزبانی می‌کند. این معبد که زمانی اتاق غذاخوری راهِبانی بود که در این صومعه زندگی می‌کردند، در دهه‌ی آخر قرن نوزدهم تغییر کاربری داد و حتی در مقطعی در دهه‌ی ۱۹۷۰ به محلی برای نگهداری از مقبره‌ی امپراطورهای برزیلی تبدیل شد. مقبره‌های سنگی و اتاق باز این معبد شگفت‌انگیز و باشکوه است؛ امروزه تمام این صومعه به‌عنوان یک گنجینه‌ی معماری منحصربه‌فرد در سراسر پرتغال شناخته می‌شود.

بایشا پومبالینا

وقتی‌که در حال قدم زدن در مرکز لیسبون یا محله‌ی بایشا (Baixa) هستید، احتمالاً متوجه می‌شوید که خیابان‌ها به شکل منظم و شبکه‌ای در کنار هم قرار گرفته‌اند؛ امری که مسیریابی را آسان می‌کند. چیزی که مشخص نیست این است که این ساختار بخشی از طرح قرن هجدهمی شهر برای مقابله‌ی لیسبون در برابر زلزله، پس از زمین‌لرزه‌ی ویرانگر سال ۱۷۵۵، بود. این سبک معماری نئوکلاسیک به پومبالینا (Pombalina) مشهور است و یکی از اولین تلاش‌ها در اروپا برای مقابله با خرابی‌های زمین‌لرزه به شمار می‌آید.

کلیسای سن ژائو باپتیستا

کلیسای سائو روک (São Roque) در منطقه‌ی بایرو آلتو (Bairro Alto) زیبایی چندانی ندارد، اما یکی از شگفت‌انگیزترین بخش‌های آن کلیسای سن ژائو باپتیستا (São João Baptista) است. این کلیسا که با هنر کاشی‌کاری، سنگ‌ها و فلزات قیمتی تزئین شده، یکی از گران‌قیمت‌ترین کلیساهای جهان به شمار می‌آید. این بخش از کلیسای سائو روک در ایتالیا طراحی شده و مصالح آن از سراسر دنیا با کشتی به لیسبون منتقل شده‌اند.

کانال آب آگواس لیورس

آگواس لیورِس (Águas Livres) یا کانال آب‌های آزاد که در اواسط قرن هجدهم ساخته شده، در ابتدا وظیفه داشت تا آب سالم را به بخش‌های مختلف لیسبون برساند. این قنات که در زمره‌ی شاهکارهای مهندسی و معماری سبک باروک در زمان خود محسوب می‌شود، از مهندسانی در ساخت بهره می‌برد که سرآمدان مهندسی آب در خلق چنین سیستم پیشرفته‌ای بودند. این سازه ۵۸ کیلومتر طول داشته و طاق‌های آن با توجه به موقعیت قرارگیری کانال ارتفاع متغیری دارند.

کلکسیون موزه کالسکه ملی

موزه‌ی کالسکه‌ی ملی یکی از کلکسیون‌های بی‌نظیر در اروپا و سراسر جهان است. در این موزه مجموعه‌ای حیرت‌انگیز از کالسکه‌های اروپاییِ متعلق به قرن‌های مختلف، از قرن هفدهم گرفته تا قرن نوزدهم که سرانجام اولین اتومبیل‌ها راهی خیابان شدند، نگهداری می‌شود. این کلکسیون در نوع خود بزرگ‌ترین است و در آن کالسکه‌های خاندان سلطنتی پرتغال و همچنین دیگر شاهان سراسر اروپا به چشم می‌خورد.

موزه و بنیاد کالوسته گولبنکیان

کالوسته گولبِنکیان (Calouste Gulbenkian) چیزی فراتر از یک کلکسیون بزرگِ آثار هنری از سراسر جهان را خلق کرد؛ این تاجر ارمنی دست به خلق بنیادی زد که در آن امکان آموزش هنرها و علوم میسر شد. در موزه‌ی این مجموعه بیش از ۶۰۰۰ اثر مختلفِ جمع‌آوری‌شده در مدت بیش از ۴۰ سال نگهداری می‌شود. به‌علاوه، دفتر بنیاد کالوسته گولبنکیان نیز که اقدام به اهدای کمک‌هزینه‌های تحصیلی می‌کند در محله‌ی آوِنیداس نوواس (Avenidas Novas) قرار دارد.