راهنمای جامع مترو مسکو؛ سفر به اعماق زیباترین موزه زیرزمینی جهان

مترو مسکو، شاهکار معماری شوروی است که شما را ارزان، سریع و امن به قلب جاذبه های پایتخت روسیه می رساند.

مسکو با خیابان‌های عریض و ترافیک‌های سنگینش شهرت جهانی دارد. اما در زیر پوست این کلان‌شهر پرهیاهو، دنیایی متفاوت و شگفت‌انگیز در جریان است که شما را از شر راهبندان‌های طولانی نجات می‌دهد و البته خود به‌تنهایی یکی از باشکوه‌ترین جاذبه های گردشگری روسیه محسوب می‌شود. مترو مسکو، فراتر از یک سیستم حمل‌ونقل عمومی ساده، مجموعه‌ای بی‌نظیر از عمارت‌های زیرزمینی، گالری‌های هنری زنده و شاهکارهای معماری دوران شوروی است. لوسترهای کریستالی عظیم، موزاییک‌های رنگارنگ، مجسمه‌های برنزی و ستون‌های مرمرین، ایستگاه‌های این مترو را به معنای واقعی کلمه به «کاخ‌هایی برای مردم» تبدیل کرده‌اند.

اگر مسافر تور روسیه هستید، بازدید از مترو برای شما یک تیر و دو نشان است؛ هم سریع‌ترین، امن‌ترین و ارزان‌ترین راه برای جابه‌جایی در شهر است. در این راهنمای جامع، قصد داریم صفر تا صد استفاده از مترو مسکو، از تحلیل نقشه و خطوط پیچیده گرفته تا خرید کارت ترویکا و معرفی زیباترین ایستگاه‌های آن را بررسی کنیم.

نقشه مترو مسکو

شبکه مترو مسکو یکی از پیچیده‌ترین، قدیمی‌ترین و درعین‌حال کارآمدترین سیستم‌های ریلی جهان است که در نگاه اول ممکن است برای گردشگران ترسناک به نظر برسد. برخلاف سیستم‌های خطی ساده در شهرهایی مثل دبی، مترو مسکو ساختاری عنکبوتی و شعاعی-دایره‌ای دارد. درک این ساختار کلید طلایی مسیریابی شماست؛ خطوط شعاعی (مانند خط قرمز و سبز) از مرکز شهر و اطراف میدان سرخ به سمت حومه‌ها کشیده شده‌اند و خطوط دایره‌ای یا حلقه‌ای (مانند خط قهوه‌ای و خط جدید صورتی) این شعاع‌ها را به هم متصل می‌کنند تا مسافران مجبور نباشند برای تغییر مسیر همیشه به مرکز شهر بروند.

نسخه‌های جدید نقشه مترو مسکو بسیار کاربرپسندتر شده‌اند و علاوه بر نام ایستگاه‌ها به خط سیریلیک (روسی)، معادل انگلیسی آن‌ها را نیز نمایش می‌دهند. همچنین شماره‌گذاری خطوط با رنگ‌های مشخص (مثلاً خط ۱ قرمز، خط ۵ قهوه‌ای) مسیریابی را آسان کرده است. نکته مهم این است که گاهی یک ایستگاه تقاطعی، بسته به اینکه در کدام خط باشید، نام‌های متفاوتی دارد (مثلاً سه ایستگاه متصل به هم در مرکز شهر نام‌های Okhotny Ryad ،Teatralnaya و Ploshchad Revolyutsii دارند).

برای اینکه در این هزارتوی زیرزمینی و جذاب گم نشوید و بتوانید بدون نیاز به اینترنت مسیر خود را پیدا کنید، اکیداً پیشنهاد می‌کنیم قبل از سفر، نسخه باکیفیت نقشه مترو مسکو و را روی گوشی خود ذخیره یا از نقشه‌های چاپی رایگان در باجه‌های اطلاعات استفاده کنید.

معرفی مترو مسکو

این سیستم اکنون با داشتن بیش از ۲۵۰ ایستگاه فعال و طول شبکه‌ای بیش از ۴۶۰ کیلومتر (که دائماً در حال گسترش است)، یکی از شلوغ‌ترین و پرترددترین متروهای جهان محسوب می‌شود که روزانه جمعیتی بین ۷ تا ۹ میلیون نفر را جابه‌جا می‌کند. یکی از ویژگی‌های حیرت‌انگیز و گاهی ترسناک مترو مسکو، عمق بسیار زیاد آن است. بسیاری از ایستگاه‌ها (مانند ایستگاه پارک پوبدی که ۸۴ متر زیر زمین است) در دوران جنگ سرد به گونه‌ای طراحی شدند که به‌عنوان پناهگاه‌هایی امن در برابر حملات هوایی و حتی بمب‌های هسته‌ای عمل کنند؛ به همین دلیل پله‌برقی‌های مترو مسکو بسیار طولانی و شیب‌دار هستند.

نظم و سرعت در مترو مسکو مثال‌زدنی است و شاید در دنیا بی‌رقیب باشد. در ساعات اوج شلوغی، فاصله زمانی بین حرکت دو قطار تنها ۹۰ ثانیه است! یعنی شما تقریباً هرگز منتظر قطار نمی‌مانید. ناوگان قطارها ترکیبی جذاب از واگن‌های قدیمی و پرسروصدا با رنگ آبی و طراحی نوستالژیک شوروی و قطارهای فوق‌مدرن و بی‌صدا است که مجهز به اینترنت، مانیتورهای لمسی و پورت‌های شارژ USB هستند.

ساعت کاری مترو مسکو

مسکو شهری زنده است و سیستم متروی آن نیز طوری طراحی شده که تقریباً در تمام ساعات شبانه‌روز (به جز یک بازه کوتاه برای تعمیر و نگهداری) در خدمت مردم باشد. ساعات کاری بسیار دقیق و قابل اعتماد است:

• ساعت آغاز کار مترو مسکو: درب‌های ورودی تمام ایستگاه‌ها راس ساعت ۰۵:۳۰ صبح باز می‌شوند و اولین قطارها از ایستگاه‌های ابتدایی و انتهایی خطوط حرکت خود را آغاز می‌کنند. این زمان برای کسانی که پرواز صبح زود دارند یا می‌خواهند قبل از شلوغی به گشت‌وگذار بپردازند، عالی است.
• ساعت پایان کار مترو مسکو: درب‌های ورودی ایستگاه‌ها و گیت‌های انتقال بین خطوط راس ساعت ۰۱:۰۰ بامداد بسته می‌شوند.

نکته بسیار مهم: ساعت ۱ بامداد زمانی است که دیگر اجازه ورود به ایستگاه یا تغییر خط به شما داده نمی‌شود و پله‌برقی‌ها خاموش می‌شوند. اما قطارهایی که در آن لحظه در خط هستند، تا رسیدن به آخرین ایستگاه مسیر (دپو) به حرکت ادامه می‌دهند. بنابراین اگر شما ساعت ۱۲:۵۵ شب موفق شدید وارد ایستگاه شوید و سوار قطار شوید، نگران نباشید؛ قطار شما را به مقصد می‌رساند، حتی اگر ساعت از ۱ گذشته باشد. در مناسبت‌های خاص و جشن‌های ملی بزرگ روسیه مانند شب سال نو میلادی (New Year's Eve)، کریسمس ارتدکس یا روز پیروزی (Victory Day)، مترو معمولاً ساعات کاری خود را افزایش می‌دهد و گاهی به‌صورت ۲۴ ساعته رایگان به مردم سرویس می‌دهد.

قدمت مترو مسکو

مترو مسکو در سال ۱۹۳۵، در اوج دوران زمامداری استالین و به‌عنوان بخشی از برنامه پنج‌ساله اول شوروی افتتاح شد. هدف از ساخت این مترو تنها جابه‌جایی مسافران نبود؛ قرار بود ویترینی خیره‌کننده از قدرت، ثروت و پیشرفت تکنولوژیک اتحاد جماهیر شوروی در برابر جهان سرمایه‌داری باشد. به همین دلیل، بهترین معماران و هنرمندان آن زمان برای طراحی ایستگاه‌ها به کار گرفته شدند و از گران‌ترین مصالح مانند سنگ‌های مرمر اورال، گرانیت، برنز و کریستال استفاده کردند.

مترو مسکو در جنگ جهانی دوم

در طول جنگ جهانی دوم (که روس‌ها به آن جنگ میهنی کبیر می‌گویند)، مترو مسکو نقشی حیاتی و متفاوت از کارکرد اصلی‌اش ایفا کرد. با شروع حملات هوایی آلمان نازی به مسکو در سال ۱۹۴۱، ایستگاه‌های عمیق مترو به بزرگترین پناهگاه‌های ضد بمب شهر تبدیل شدند: هزاران زن و کودک شب‌ها روی سکوها و حتی داخل تونل‌ها می‌خوابیدند.

جالب است بدانید که زندگی در زیر زمین جریان داشت؛ کتابخانه‌ها، آرایشگاه‌ها و حتی زایشگاه‌ها در ایستگاه‌ها دایر شدند و بیش از ۲۰۰ کودک در طول جنگ در مترو مسکو متولد شدند. ایستگاه «چیستای پرودی» (Chistye Prudy) به مقر فرماندهی ستاد کل ارتش و دفتر کار استالین تبدیل شد و قطارها متوقف شدند تا میزهای نقشه و تلفن‌های نظامی جای آن‌ها را بگیرند. ردپای این دوران هنوز در معماری برخی ایستگاه‌ها (مانند پلاک‌های یادبود) دیده می‌شود و یادآور روزهایی است که مترو مسکو، جان شهروندان را نجات داد.

خطوط مترو مسکو

مترو مسکو دارای خطوط متعددی است که هر کدام با نام، شماره و رنگ خاصی شناخته می‌شوند.

خطوط گردشگری مترو مسکو

هرچند مسکو خطوط بسیاری دارد و مدام به تعداد آن‌ها افزوده می‌شود، اما برای یک گردشگر معمولی که می‌خواهد جاذبه‌های اصلی را ببیند، شناختن چند خط کلیدی و استراتژیک کافی است.

خط حلقه ای

خط ۵ که با رنگ قهوه‌ای در نقشه مشخص شده (Koltsevaya Line)، مهم‌ترین، استراتژیک‌ترین و زیباترین خط برای توریست‌هاست. این خط به‌صورت یک دایره کامل دور هسته مرکزی شهر می‌چرخد و نقش حیاتی توزیع مسافر را ایفا می‌کند؛ زیرا تقریباً تمام خطوط شعاعی دیگر و همچنین ایستگاه‌های اصلی راه‌آهن مسکو را قطع می‌کند.

اما اهمیت خط قهوه‌ای فراتر از حمل‌ونقل است؛ این خط در واقع یک «موزه متحرک» است. زیباترین، مجلل‌ترین و تاریخی‌ترین ایستگاه‌های مترو مسکو که شهرت جهانی دارند، در همین خط قرار گرفته‌اند. ایستگاه‌هایی مانند «کومسومولسکایا» با سقف‌های باروک زرد و طلایی، «نووسلوبودسکایا» با شیشه‌های رنگی مسحورکننده و «کیفسکایا» با قاب‌های موزاییکی، همگی در این مسیر هستند. اگر وقت کمی دارید و نمی‌خواهید هزینه تورهای متروگردی را بپردازید، کافیست سوار خط قهوه‌ای شوید، در هر ایستگاه پیاده شوید، از معماری لذت ببرید و دوباره سوار قطار بعدی شوید. این خط شما را از تعویض خط‌های گیج‌کننده و پیاده‌روی‌های طولانی در تونل‌های اتصال بی‌نیاز می‌کند.

خط سوکولنیچسکایا

خط قرمز یا سوکولنیچسکایا (Sokolnicheskaya)، مادر تمام خطوط مترو مسکو است. این خط که در سال ۱۹۳۵ به‌عنوان اولین خط مترو افتتاح شد، مسیری تاریخی دارد که از شمال شرق به جنوب غرب کشیده شده است و دقیقاً از زیر قلب تپنده شهر عبور می‌کند. برای گردشگران، خط قرمز حکم شاهرگ حیاتی را دارد؛ زیرا مهم‌ترین نمادهای روسیه در مسیر آن قرار دارند. تقریباً محال است به مسکو بروید و سوار خط قرمز نشوید.

• ایستگاه «ایستگاه اوکاتنی رایاد» (Okhotny Ryad) نزدیک‌ترین ایستگاه به میدان سرخ، کاخ کرملین، مرکز خرید گوم (GUM) و باغ الکساندر است.
• ایستگاه «کتابخانه لنین» (Biblioteka imeni Lenina) شما را به کتابخانه ملی و ورودی کرملین می‌رساند.
• ایستگاه «وارابیاوی گوری» (Vorobyovy Gory) تنها ایستگاهی است که روی پل و بر فراز رودخانه مسکو ساخته شده است و منظره‌ای پانوراما دارد.
• در انتهای جنوبی این خط، ایستگاه «دانشگاه» (Universitet) قرار دارد که دسترسی به دانشگاه دولتی مسکو (MSU) و ساختمان با عظمت و استالینی هفت‌خواهران را فراهم می‌کند. 

خط زاموسکوورتسکایا

خط سبز یا زاماسکوورتسکایا (Zamoskvoretskaya)، یکی دیگر از خطوط قدیمی، طولانی و پرتردد است که محور شمال به جنوب مسکو را پوشش می‌دهد. این خط از نظر لجستیکی بسیار مهم است؛ زیرا ترمینال کشتی‌های رودخانه‌ای در شمال شهر را به اتوبوس‌های فرودگاهی دوموده‌دوو در جنوب متصل می‌کند.

اما جذابیت توریستی اصلی آن، ایستگاه افسانه‌ای «مایاکوفسکایا» (Mayakovskaya) است که بسیاری آن را زیباترین ایستگاه مترو جهان می‌دانند. این ایستگاه با معماری سبک آرت‌دکو، ستون‌های استیل براق و موزاییک‌های سقفی که آسمان شوروی را نشان می‌دهند، یک اثر هنری تمام‌عیار است. همچنین ایستگاه «تئاتر» (Teatralnaya) در این خط، دقیقاً در کنار سالن تئاتر مشهور بولشوی قرار دارد. بسیاری از خیابان‌های خرید لوکس و هتل‌های گران‌قیمت مسکو (مانند خیابان تورسکایا) در امتداد خط سبز واقع شده‌اند؛ بنابراین احتمالاً برای خرید و پیاده‌روی زیاد از این خط استفاده خواهید کرد.

بلیط مترو مسکو

سیستم بلیط‌فروشی در مسکو در سال‌های اخیر بسیار مدرن و یکپارچه شده است. برخلاف دبی یا لندن که هزینه سفر بر اساس مسافت یا مناطق تغییر می‌کند، در مترو مسکو (در محدوده اصلی شهر) یک قانون طلایی وجود دارد؛ هزینه ثابت. این یعنی فرقی نمی‌کند شما فقط یک ایستگاه جابه‌جا شوید یا از شمالی‌ترین نقطه شهر به جنوبی‌ترین نقطه بروید و ۳ بار خط عوض کنید؛ تا زمانی که از گیت‌های خروج بیرون نیامده‌اید، هزینه بلیط شما ثابت است. این ویژگی مترو مسکو را برای مسیرهای طولانی فوق‌العاده ارزان و به‌صرفه می‌کند.

انواع بلیط مترو مسکو

متروی مسکو انواع مختلفی از بلیط‌ها و کارت‌های حمل‌ونقل را عرضه کرده است تا نیازهای مسافران مختلف را پوشش دهد. این تنوع گزینه‌ها باعث می‌شود هر مسافر بتواند بهترین روش را با توجه به نیاز خود انتخاب کند.

۱. بلیط یک بار مصرف

بلیط یک بار مصرف (Single-ride / Red Card) بلیطی فیزیکی یا کارتی پلاستیکی است که فقط برای یک یا چند سفر مشخص قابل استفاده است.

• فقط برای سفر محدود کاربرد دارد.
• بعد از هر سفر، اعتبار آن کم می‌شود.
• هزینه هر سفر کمی بیشتر از کارت ترویکا است.
• برای کسانی مناسب است که فقط یک یا دو سفر کوتاه در شهر دارند.

۲. کارت ترویکا

کارت ترویکا (Troika Card) کارتی هوشمند و قابل شارژ است که می‌توان با آن از همه وسایل حمل‌ونقل عمومی مسکو استفاده کرد.

• قابل استفاده در مترو، تراموا، اتوبوس، MCC (حلقه مرکزی)، MCD (قطار حومه‌ای)
• امکان استفاده به‌صورت Wallet Mode یا خرید بلیط‌های ۹۰ دقیقه‌ای
• قابلیت شارژ مجدد آسان دارد.
• هزینه هر سفر کمتر از بلیط یک‌بار مصرف است.
• برای گردشگران و ساکنان شهر قابل استفاده است.
• برای افرادی مناسب است که چند روز در مسکو هستند و می‌خواهند سریع و ارزان جابه‌جا شوند.

۳. کارت سفر نامحدود

کارت‌های سفر نامحدود (Unlimited / Ediny Pass) با اعتبار زمانی مشخص، امکان سفر نامحدود با همه وسایل حمل‌ونقل شهری را می‌دهد.

• انواع معمول: ۱ روزه، ۳ روزه، ۳۰ روزه، ۹۰ روزه، ۳۶۵ روزه
• بهترین گزینه برای ساکنان شهر یا گردشگرانی که قصد سفرهای متعدد در یک بازه کوتاه دارند.
• قابل استفاده در مترو، تراموا، اتوبوس و خطوط زمینی

قیمت بلیط مترو مسکو

بنا به نوع بلیطی که قصد استفاده از آن را دارید، همچنین اعتباری که مد نظر گرفته‌اید، قیمت انواع بلیط مترو مسکو متفاوت است.

راهنمای خرید بلیط مترو مسکو

اگر می‌خواهید مانند یک شهروند مسکویی سفر کنید و در هزینه‌هایتان صرفه‌جویی چشمگیری داشته باشید، بهتر است کارت ترویکا را بخرید. این کارت پلاستیکی آبی رنگ با تصویر سه اسب (نماد ترویکا)، معادل همان استانبول کارت یا نول کارت دبی است. مهم‌ترین مزیت ترویکا، تخفیف قابل توجه آن است. هزینه هر سفر با کارت ترویکا تقریباً ۳۰ تا ۴۰ درصد ارزان‌تر از خرید بلیط یک‌بار مصرف کاغذی محاسبه می‌شود. یک ویژگی خاص دیگر ترویکا هم این است که برخلاف استانبول کارت، محدودیت زمانی (Time Block) برای استفاده مجدد ندارد. یعنی می‌توانید یک کارت بخرید و برای خودتان و همراهانتان پشت سر هم کارت بزنید و عبور کنید.

نحوه خرید و شارژ: شما می‌توانید ترویکا را از تمام باجه‌های فروش بلیط یا دستگاه‌های خودکار زرد رنگ در ایستگاه‌ها بخرید. برای خود کارت باید مبلغی (معمولاً ۵۰ روبل) به عنوان ودیعه بپردازید که اگر در پایان سفر کارت سالم را پس دهید، این مبلغ به شما برگردانده می‌شود (هرچند اکثر توریست‌ها آن را به یادگار نگه می‌دارند). دستگاه‌های شارژ زبان انگلیسی دارند و کار با آن‌ها بسیار ساده است.

برنامه مترو مسکو

مسکو شهری عظیم با الفبای سیریلیک است که خواندن آن برای اکثر توریست‌ها دشوار است. بدون داشتن یک اپلیکیشن مسیریاب هوشمند، گم شدن در شبکه پیچیده مترو و انتخاب خروجی اشتباه تقریباً حتمی است. دو اپلیکیشن حیاتی وجود دارد که باید قبل از سفر نصب کنید:

۱. Yandex Metro: این اپلیکیشن، انجیلِ مسافران در روسیه است. رابط کاربری بسیار ساده و کاملاً انگلیسی دارد و مهم‌تر اینکه به صورت کاملاً آفلاین کار می‌کند. شما مبدأ و مقصد را انتخاب می‌کنید و اپلیکیشن بهترین مسیر، ایستگاه‌های تعویض خط، زمان دقیق سفر و حتی اینکه «سوار کدام واگن (اول، وسط یا آخر) شوید» تا به پله‌برقی خروجی یا خط بعدی نزدیک‌تر باشید را به شما می‌گوید. این ویژگی در صرفه‌جویی زمان و انرژی (به‌ویژه در ایستگاه‌های بزرگ) معجزه می‌کند.

۲. Yandex Go: این سوپراپلیکیشن روسی، معادل گوگل‌مپ و اوبر است. وقتی نیاز دارید ترکیبی از مترو و تاکسی را استفاده کنید یا بدانید کدام اتوبوس شما را به ایستگاه مترو می‌رساند، این برنامه دقیق‌ترین اطلاعات ترافیکی و حمل‌ونقل عمومی را به صورت زنده ارائه می‌دهد. استفاده از گوگل مپس در روسیه ممکن است به دقت یاندکس نباشد.

معماری مترو مسکو

متروی مسکو اغلب به‌عنوان یک «موزه زیرزمینی» شناخته می‌شود. بسیاری از ایستگاه‌ها با سقف‌های بلند، طاق‌های مجسمه‌کاری شده، لوسترهای عظیم و موزاییک‌های هنری تزئین شده‌اند. بعضی ایستگاه‌ها حتی به کاخ‌هایی باشکوه شباهت دارند که به‌حق به‌عنوان اثر هنری و تاریخی قابل تحسین‌اند. این طراحی‌ها تنها زیبایی بصری ندارد، بلکه معماری شوروی در اوج شکوه خود را به نمایش می‌گذارند.

برخی ایستگاه‌ها امکانات منحصر به فردی دارند که تجربه سفر را جذاب‌تر می‌کند. مثلاً در ایستگاه مایاکوفسکایا، طاق‌های فلزی به شما اجازه می‌دهند قوانین فیزیک و صدا را امتحان کنید، یا در ایستگاه نووسلوبودسکایا پنل‌های شیشه‌ای رنگی و موزاییک‌های بزرگ جلوه‌ای متفاوت ایجاد کرده‌اند.

مترو مسکو فقط به تاریخ و معماری کلاسیک محدود نمی‌شود؛ خطوط جدید این کلان‌شهر به سمت مدرنیته و کارایی بیشتر حرکت می‌کنند. ایستگاه‌های جدید با سقف‌های روشن، ستون‌های تزئینی و موزاییک‌های مدرن، همزمان با حفظ میراث تاریخی، تجربه‌ای متفاوت از سفر زمینی را به‌ همراه دارند.

زیباترین ایستگاه های مترو مسکو

ایستگاه‌های مترو مسکو تنها محل عبور نیستند؛ آن‌ها مقاصد گردشگری مستقلی هستند که داستان‌هایی از تاریخ، ایدئولوژی و هنر شوروی را روایت می‌کنند.

۱. ایستگاه کومسومولسکایا

ایستگاه کومسومولسکایا (Komsomolskaya) اوج شکوه و تجمل معماری سبک «استالینیستی» است. سقف‌های زرد قناری بلند، گچ‌بری‌های پیچیده باروک، لوسترهای برنزی غول‌پیکر و هشت پنل موزاییکی بزرگ که قهرمانان تاریخی و نظامی روسیه (از الکساندر نوسکی تا سربازان شوروی) را به تصویر می‌کشند، فضایی شبیه به تالار رقص کاخ‌های تزار ایجاد کرده‌اند. اینجا شلوغ‌ترین و احتمالاً زیباترین ایستگاه مسکو است.

۲. ایستگاه مایاکوفسکایا

ایستگاه مایاکوفسکایا (Mayakovskaya) که برنده جایزه بزرگ نمایشگاه جهانی نیویورک در سال ۱۹۳۹ شد، شاهکاری از سبک مدرن و آرت‌دکو است. ستون‌های باریک پوشیده از استیل ضدزنگ و سنگ رودونیت سرخ، فضایی آینده‌نگرانه و دلباز ایجاد کرده‌اند. در حفره‌های بیضی‌شکل سقف، موزاییک‌هایی با موضوع «آسمان ۲۴ ساعته شوروی» کار شده است. استالین نیز سخنرانی معروفش را در سال ۱۹۴۱ (زمانی که نازی‌ها به مسکو نزدیک شده بودند) در عمق همین ایستگاه ایراد کرد.

۳. ایستگاه پلوشاد روالوتسی

ایستگاه پلوشاد روالوتسی (Ploshchad Revolyutsii - خط ۳) معروف به «ایستگاه مجسمه‌ها» و نزدیک‌ترین ایستگاه به میدان سرخ. در زیر طاق‌های قرمز و مرمری این ایستگاه، ۷۶ مجسمه برنزی در اندازه واقعی قرار دارند که اقشار مختلف مردم شوروی (سرباز، کشاورز، کارگر، دانش‌آموز، ورزشکار) را نشان می‌دهند. مشهورترین مجسمه، سرباز مرزبانی است که سگی در کنارش نشسته. باور خرافی بین مردم مسکو (به‌ویژه دانشجویان) وجود دارد که دست کشیدن به پوزه این سگ، خوش‌شانسی می‌آورد؛ به همین دلیل پوزه سگ همیشه از شدت لمس شدن طلایی و براق است!

۴. ایستگاه نووسلوبودسکایا

ایستگاه نووسلوبودسکایا (Novoslobodskaya) معروف به «ایستگاه گل‌های سنگی» یا شیشه‌های رنگی است ۳۲ پنل شیشه‌ای رنگارنگ با طرح‌های هندسی و گل و گیاه که توسط هنرمندان لتونیایی ساخته شده‌اند و از داخل نورپردازی می‌شوند، فضایی روحانی، رنگین‌کمانی و شبیه به کلیساهای کاتولیک ایجاد کرده‌اند. انتهای سالن با موزاییک بزرگی به نام «صلح جهانی» تزئین شده است.

۵. ایستگاه کیفسکایا

ایستگاه کیفسکایا (Kievskaya) که به دستور خروشچف (که اصالتاً اوکراینی بود) ساخته شد، نمادی از دوستی ابدی روسیه و اوکراین بود. طراحی ایستگاه بسیار پرزرق‌وبرق است؛ با قاب‌های طلایی و ۱۸ پنل موزاییکی بزرگ که صحنه‌هایی شاد و ایده‌آل‌گرایانه از زندگی مردم اوکراین و تاریخ مشترک دو ملت را نشان می‌دهد.

۶. ایستگاه آرباتسکایا

ایستگاه آرباتسکایا (Arbatskaya) که در سال ۱۹۵۳ افتتاح شد، در قلب مسکو واقع شده است و در فاصله کوتاهی از مشهورترین جاهای دیدنی مسکو، از جمله کرملین، میدان سرخ و خیابان آربات قرار دارد. درست بیرون ورودی ایستگاه، یکی از قدیمی‌ترین سینماهای مسکو را خواهید دید که در سال ۱۹۰۹ افتتاح شد. ایستگاه آرباتسکایا اغلب شلوغ است؛ اما به‌راحتی می‌توان در زیبایی طاق‌های سفید، گچ‌بری‌های پیچیده، لوسترهای برنزی قدیمی و سنگ‌های مرمر قرمز آن غرق شد.

۷. ایستگاه داستایوفسکایا

زمانی که ایستگاه داستایوفسکایا (Dostoevskaya) در سال ۲۰۱۰ افتتاح شد، برخی مسافران از ظاهر مونوکروم و اندوهگین آن استقبال نکردند؛ به نظر می‌رسید این ایستگاه بیش از اندازه حال‌و‌هوای رمان‌‌های فئودور داستایفسکی را دارد. دیوارهای ایستگاه با موزاییک‌هایی پوشیده شده‌اند که صحنه‌هایی از آثار معروف داستایفسکی مانند «ابله»، «برادران کارامازوف»، «شیاطین» و «جنایت و مکافات» را به نمایش می‌گذارند. با گذشت زمان، این ایستگاه به یکی از تأثیرگذارترین و تامل‌برانگیزترین فضاهای مترو شناخته شد.

۸. ایستگاه ناگاتینسکی زاتون

ایستگاه ناگاتینسکی زاتون (Nagatinsky Zaton) که در سال ۲۰۲۳ افتتاح شد، یکی از غیرمعمول‌ترین ایستگاه‌های کل شبکه مترو مسکو است. دیوارهای ایستگاه دوازده موزاییک عظیم از ماهی‌های بومی رودخانه‌ها و برکه‌های مسکو را روی خود جای داده‌اند؛ از ماهی کپور گرفته تا ماهی سوف. ماهی‌های کوچک در ورودی ایستگاه دیده می‌شوند و سقف با کاشی‌های طلایی که شبیه فلس‌های درخشان است، تزئین شده‌اند. ایستگاه ناگاتینسکی زاتون شما را در دنیای زیرآب غوطه‌ور می‌کند.

امکانات مترو مسکو

مترو مسکو در تلاش است تا تجربه‌ای راحت و مدرن را در کنار فضای تاریخی خود ارائه دهد:

وای‌فای رایگان و پرسرعت: شبکه وای‌فای «MT_FREE» در تمام واگن‌های قطار (حتی در تونل‌ها) و ایستگاه‌ها با سیگنال قوی در دسترس است. برای استفاده، باید یک بار با شماره موبایل (ترجیحاً سیم‌کارت روسی که خریده‌اید) در مرورگر ثبت‌نام کنید تا کد فعال‌سازی برایتان پیامک شود.

زبان انگلیسی: تا چند سال پیش، مترو مسکو کابوس توریست‌های غیر روسی‌زبان بود؛ اما پس از جام جهانی ۲۰۱۸ تغییرات زیادی کرد. تابلوهای راهنما، نقشه‌های روی دیوار و علائم خروجی اکنون دوزبانه (روسی و انگلیسی) هستند. 

کمک به توریست‌ها: در ایستگاه‌های بزرگ و توریستی، باجه‌های اطلاعات قرمز رنگ با عنوان «Live Help» یا «Information» نصب شده‌اند که پرسنل آن تا حدودی به انگلیسی مسلط هستند و نقشه‌های رایگان توزیع می‌کنند.

موزه و سوغات: در برخی ایستگاه‌های منتخب (مانند مایاکوفسکایا و تروبتسکایا)، غرفه‌های رسمی فروش سوغاتی‌های مترو وجود دارد که ماگ، تیشرت، جاکلیدی و حتی کفش‌هایی با طرح نقشه مترو یا لوگوی M قرمز می‌فروشند.

نکات استفاده از مترو مسکو

مترو مسکو یک مکان عمومی با امنیت بالاست و رعایت قوانین آن الزامی است:

• به دلیل سابقه حملات تروریستی، امنیت در مترو مسکو بسیار جدی است. در ورودی تمام ایستگاه‌ها گیت‌های فلزیاب و دستگاه‌های اسکنر ایکس‌ری وجود دارد. مأموران امنیتی ممکن است از شما بخواهند کوله‌پشتی یا چمدان بزرگتان را در دستگاه بگذارید. این یک روتین عادی است؛ خونسرد باشید و همکاری کنید.
• پله‌برقی‌های مترو مسکو بسیار عمیق و طولانی هستند (در ایستگاه پارک پوبدی ۳ دقیقه طول می‌کشد تا پایین بروید). یک قانون نانوشته اما مقدس وجود دارد؛ همیشه سمت راست بایستید و سمت چپ را برای کسانی که عجله دارند و می‌دوند باز بگذارید. اگر سمت چپ بایستید و راه را سد کنید، با تذکر جدی و گاهی هل دادن مؤدبانه مردم مواجه می‌شوید.
• عکاسی و فیلم‌برداری با موبایل و دوربین‌های دستی برای مصارف شخصی کاملاً آزاد است و کسی جلوی شما را نمی‌گیرد. اما استفاده از سه‌پایه و تجهیزات حرفه‌ای نورپردازی که مانع عبور مسافران شود، ممنوع است و نیاز به مجوز کتبی دارد.
• مترو مسکو با وجود قدمتش، به‌طور حیرت‌انگیزی تمیز است. انداختن زباله و سیگار کشیدن در ایستگاه‌ها اکیداً ممنوع و دارای جریمه است. برخلاف نیویورک یا پاریس، دیوارنویسی و گرافیتی در ایستگاه‌ها تقریباً دیده نمی‌شود.

حقایق جالب درباره مترو مسکو

متروی مسکو تنها یک شبکه حمل‌ونقل نیست؛ این مترو یک دنیای پر از شگفتی و اسرار زیرزمینی است. ایستگاه‌هایی شبیه کاخ‌های باشکوه با لوسترهای عظیم، موزاییک‌های هنری و سقف‌های مجسمه‌کاری شده، قطارهای تماتیک که تجربه‌ای فرهنگی فراهم می‌کنند، و حتی نوازندگان حرفه‌ای که موسیقی زنده اجرا می‌کنند، همه بخشی از جذابیت مترو مسکو هستند. در کنار این زیبایی‌ها، افسانه‌های محلی مانند خطوط مخفی، ایستگاه‌های متروکه و مجسمه‌های خوش‌شانسی، سفر در متروی مسکو را به تجربه‌ای فراتر از رفت‌وآمد روزانه تبدیل کرده است.

خطوط مخفی مترو

افسانه‌ها و شایعات زیادی درباره «مترو ۲» (Metro-۲) در مسکو وجود دارد؛ یک سیستم متروی سری و موازی که گفته می‌شود در اعماق بیشتر و زیر خطوط متروی عمومی ساخته شده است. این سیستم که کد رمز آن D-۶ بود، ظاهراً در دوران استالین برای جابه‌جایی سریع و مخفیانه مقامات عالی‌رتبه کرملین، کا‌گ‌ب و ارتش به پناهگاه‌های زیرزمینی و فرودگاه‌ها طراحی شده بود. اگرچه مقامات روسیه هرگز رسماً وجود آن را تأیید یا تکذیب نکرده‌اند، اما کاوشگران شهری و اسناد غیررسمی نشان می‌دهند که خطوطی مخفی وجود دارد که کرملین را به ویلای استالین و شهرک‌های زیرزمینی متصل می‌کند.

ایستگاه های مرموز

در سیستم عمومی مترو نیز ایستگاه‌های «شبح» یا متروکه وجود دارد. برای مثال، ایستگاه «سووتسکایا» (Sovetskaya) که در نقشه‌های اولیه خط ۲ وجود داشت، هرگز افتتاح نشد و اکنون به‌عنوان مقر فرماندهی دفاع غیرنظامی استفاده می‌شود. گردشگران ماجراجو همیشه به دنبال نشانه‌هایی از ورودی‌های مسدود شده یا تونل‌های فرعی تاریک در مسیر خطوط عادی هستند تا ردی از این دنیای مخفی پیدا کنند.

مجسمه های خوش شانسی

مترو مسکو فقط جای تماشا نیست؛ بلکه مکانی برای تعامل با خرافات و باورهای محلی است. مشهورترین مکان برای امتحان کردن شانس، ایستگاه پلوشاد روالوتسی (میدان انقلاب) است. در این ایستگاه، چهار نسخه از مجسمه برنزی یک سرباز مرزبان به همراه سگش وجود دارد. دانشجویان مسکویی معتقدند که لمس کردن پوزه سگ قبل از امتحان، نمره قبولی را تضمین می‌کند! به همین دلیل، پوزه سگ‌ها از شدت سایش کاملاً طلایی و براق شده‌اند.

اما این تنها باور نیست؛ لمس کردن کفش دختر دانش‌آموز در همان ایستگاه برای شفای شکست عشقی و لمس کردن خروس برنزی برای افزایش ثروت توصیه می‌شود. در ایستگاه «بلاروسکایا» (Belorusskaya) نیز مجسمه‌ای از پارتیزان‌های بلاروسی وجود دارد که لمس کردن نارنجک یکی از آن‌ها به‌عنوان محافظی در برابر خطر تلقی می‌شود. تماشای مردمی که با عجله رد می‌شوند اما لحظه‌ای می‌ایستند تا دستی به این مجسمه‌ها بکشند، بخشی جذاب از فرهنگ زنده مترو مسکو است.

قطارهای موضوعی

در کنار قطارهای معمولی آبی‌رنگ، مترو مسکو ناوگانی از «قطارهای تماتیک» (Themed Trains) دارد که هر کدام مانند یک نمایشگاه متحرک هستند. این قطارها طراحی داخلی و خارجی متفاوتی دارند و به موضوعات خاصی اختصاص یافته‌اند؛ برای مثال، قطار «آبرنگ» (Aquarelle) که در آن صندلی‌ها حذف یا جابه‌جا شده‌اند تا تابلوهای نقاشی واقعی از موزه‌های معروف روسیه روی دیوارها نصب شوند. مسافران در حین سفر می‌توانند از یک گالری هنری بازدید کنند.

قطار «خواننده مسکو» (Reading Moscow) که دیوارهای آن پر از متن‌های ادبی و اشعار نویسندگان بزرگ روس است، یا قطار «ببر آمور» که برای حمایت از ببرهای سیبری طراحی شده، از دیگر نمونه‌ها هستند. دیدن و سوار شدن به این قطارها کاملاً شانسی است (مگر اینکه از اپلیکیشن‌های ردیاب قطار استفاده کنید)؛ اما اگر خوش‌شانس باشید، سفر معمولی شما به یک تجربه فرهنگی منحصربه‌فرد تبدیل می‌شود.

موسیقی زنده در مترو

برخلاف بسیاری از متروهای جهان که نوازندگان خیابانی به‌صورت غیررسمی و گاهی مزاحم فعالیت می‌کنند، در مترو مسکو پروژه‌ای رسمی به نام «موسیقی در مترو» (Music in the Metro) اجرا می‌شود. نوازندگان و گروه‌های موسیقی حرفه‌ای باید در یک آزمون سخت‌گیرانه شرکت کنند و پس از تایید صلاحیت هنری، مجوز رسمی و زمان‌بندی مشخصی برای اجرا در سکوهای منتخب دریافت می‌کنند.

این یعنی شما در حین تعویض خط یا انتظار برای قطار، ممکن است با اجرای زنده ویولن کلاسیک، جاز ساکسیفون، اپرا یا موسیقی فولکلور روسی با کیفیت بسیار بالا مواجه شوید. مکان‌های اجرا معمولاً طوری انتخاب شده‌اند که آکوستیک خوبی داشته باشند و مزاحم تردد مسافران نشوند. این پروژه باعث شده است فضای خشک و صنعتی مترو تلطیف شود و لحظات انتظار برای مسافران لذت‌بخش‌تر گردد. برنامه اجراها معمولاً در سایت مترو اعلام می‌شود.