حمام ترکی؛ تجربه ای ناب از امپراتوری عثمانی تا امروز

حمام ترکی ترکیبی از پاکسازی بدن، لایه برداری و ماساژ در فضایی گرم و مرطوب است که به ایجاد حس آرامش و سبکی کمک می کند.

حمام ترکی، یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین سنت‌های حمام در جهان است که نه‌تنها به‌عنوان یک روش پاکسازی بدن، بلکه به‌عنوان تجربه‌ای اجتماعی و فرهنگی نیز شناخته می‌شود. این حمام‌ها با طراحی‌های منحصر‌به‌فرد، معماری‌های زیبای سنگی و فضای گرم و مرطوب خود، محیطی بی‌نظیر برای استراحت و تجدید انرژی فراهم می‌آورند. در حمام ترکی، با استفاده از گرمای خشک، بدن عرق می‌کند و پس از آن، مراحل شستشو، لایه‌برداری و ماساژ بدن انجام می‌شود تا پوست و بدن پاکسازی شوند و فرد احساس سبکی و راحتی کند.

علاوه بر این، حمام‌های ترکی به‌عنوان مکان‌هایی برای ارتباط اجتماعی نیز عمل می‌کنند، جایی که افراد می‌توانند با هم در محیطی صمیمی و آرامش‌بخش به گفت‌وگو و استراحت بپردازند. در این مقاله از ایوار، به بررسی ویژگی‌ها، تاریخچه و تجربه حمام ترکی خواهیم پرداخت و نحوه تأثیر آن بر سلامت جسمی و روحی را توضیح خواهیم داد. اگر قصد دارید در تور ترکیه شرکت کنید، با ما همراه باشید. 

حمام ترکی چیست؟

حمام ترکی (Turkish Bath) مکانی محبوب برای پاکیزگی و گذراندن اوقاتی خوش در میان مردم است. این نوع حمام‌ها از قدیم الایام در خاورمیانه، به‌ویژه در کشورهای اسلامی، بسیار رایج بوده‌اند و دارای ساختاری خاص با روش‌های ویژه‌ای برای ایجاد گرما هستند. حمام‌های ترکی به دلیل رطوبت و گرمای زیاد خود نه‌تنها برای شست‌‌و‌شو و آرامش استفاده می‌شوند، بلکه اثرات درمانی نیز دارند و به بهبود برخی بیماری‌ها کمک می‌کنند.

ساختار داخلی حمام‌های ترکی به گونه‌ای است که بخش‌های مختلفی مانند اتاق سرد، اتاق گرم و اتاق‌های مخصوص تعویض لباس در آن قرار دارد. دمای داخلی حمام ترکی معمولاً بین ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتی‌گراد است و رطوبت آن به ۸۰ تا ۹۰ درصد می‌رسد که این شرایط باعث نرم شدن عضلات و باز شدن منافذ پوست می‌شود. در این محیط، بدن به‌خوبی عرق می‌کند و سموم از پوست خارج می‌شود. در مرحله‌ای به نام کیسه‌کشی، پوست به‌طور کامل با کیسه‌ای زبر مالش داده می‌شود تا لایه‌های مرده و آلودگی‌ها از سطح پوست پاک شوند.

از نظر معماری، حمام‌های ترکی به دلیل ساختار خاص خود، به‌ویژه در دوره عثمانی بسیار گسترش یافتند. نمای خارجی آن‌ها اغلب دارای گنبد است و از سنگ مرمر در طراحی داخلی به‌طور گسترده استفاده می‌شود که هم زیبایی و هم مقاومت بالایی در برابر گرما و رطوبت دارد. علاوه بر عملکرد بهداشتی، این حمام‌ها در بسیاری از فرهنگ‌ها جنبه‌های اجتماعی نیز دارند و فضایی را برای ارتباط و تعامل افراد فراهم می‌کنند.

حمام ترکی، اگرچه دارای ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی است، شباهت‌هایی با ساختارهای مشابه در فرهنگ‌های مختلف دارد؛ به‌عنوان مثال «جیم‌‌جیل‌بنگ» (Jjimjilbang) در کره یا «ترما» (Thermae‎) در روم باستان. همچنین سوناهای فنلاندی که در سراسر جهان رواج پیدا کرده‌اند، ساختارهایی مشابه حمام ترکی دارند. این حمام‌ها علاوه بر فراهم کردن مکانی برای پاکیزگی، به دلیل گرمای زیاد و رطوبت بالا، فضایی آرامش‌بخش نیز برای کاربران ایجاد می‌کنند.

در مجموع حمام ترکی به‌عنوان فضایی برای استحمام، با معماری و ساختار خاص خود، جایگاهی ویژه در فرهنگ‌های مختلف به‌خصوص در مناطق عربی و اسلامی دارد و در فرهنگ غربی نیز از قرن هفدهم میلادی شناخته شده است.

تاریخچه حمام ترکی

حمام ترکی دارای تاریخی طولانی است که به تمدن‌های کهن بازمی‌گردد. اگرچه این ساختار در فرهنگ ترکی و اسلامی بسیار برجسته شده است، اما منشا اصلی آن به دوران رومیان بازمی‌گردد. حمام‌های عمومی در جهان رومی و یونانی بسیار محبوب بودند و در سراسر امپراتوری روم، به‌ویژه در اطراف مدیترانه، رواج داشتند. این حمام‌ها نه‌تنها برای نظافت، بلکه به‌عنوان فضایی برای تعاملات اجتماعی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

پس از تقسیم امپراتوری روم و آغاز دوره بیزانس، ساخت این حمام‌ها ادامه یافت؛ اما با زوال بیزانس در قرن ششم، ساخت‌و‌ساز حمام‌ها نیز به تدریج کاهش یافت. همزمان با این دوران، اسلام در خاورمیانه و شمال آفریقا گسترش یافت و تمدن‌های اسلامی این حمام‌ها را از فرهنگ‌های رومی، یونانی و بیزانسی به ارث بردند. در اسلام، پاکیزگی اهمیت زیادی داشت و استفاده از این حمام‌ها برای تحقق این اصل اساسی از دین اسلام بسیار مناسب بود. همچنین باورهای درمانی درباره حمام‌ها نیز در این دوران رونق گرفت.

در قرن یازدهم، امپراتوری سلجوقی به قدرت غالب منطقه تبدیل شد و فرهنگ‌های بیزانسی، ترکی و ایرانی در آناتولی در هم تنیده شدند. در این دوره، استفاده از حمام‌ها در جامعه ترکی آغاز شد. با این حال، به دلیل زندگی نیمه کوچ‌نشینی ترک‌ها، این روند با سرعتی کند پیش رفت. پس از سلجوقیان، امپراتوری عثمانی که تبدیل به قدرتی برتر در منطقه شد، استفاده از حمام‌ها را رواج بیشتری داد. در این دوران بود که حمام ترکی به شکل امروزی خود در آمدند.

ویژگی‌های معماری عثمانی به ساختار حمام‌هایی افزوده شد که از فرهنگ‌های رومی، یونانی، عربی و فارسی به ارث برده شده بودند. در قرن پانزدهم، نخستین نمونه‌های حمام‌های عمومی در دوران عثمانی به وجود آمدند و سپس این ساختارها در مناطق مختلف تحت تسلط عثمانی گسترش و به اروپا نیز راه یافتند.

حمام‌های ترکی از نظر بهداشت، زندگی اجتماعی، آرامش و درمان جایگاه ویژه‌ای در جامعه عثمانی داشتند و به مرور در سراسر کشور ساخته شدند. در این دوره، حمام‌های ترکی مکان‌هایی برای برگزاری بسیاری از جشن‌ها، به‌ویژه مراسم ازدواج و ختنه، بودند. همچنین، از آنجایی که حمام‌های خصوصی در آن زمان لوکس محسوب می‌شدند و فقط برای قشر خاصی از جامعه در دسترس بودند، حمام‌های عمومی ترکی نقش مهمی در تأمین نیازهای بهداشتی جامعه ایفا می‌کردند.

تا قرن بیستم، این بناها محبوبیت خود را حفظ کردند. با این حال، با پیشرفت فناوری لوله‌کشی و ساخت حمام‌های خانگی، استفاده از حمام‌های عمومی کاهش یافت و بسیاری از این بناها متروک یا تخریب شدند. با این حال، امروزه همچنان بسیاری از حمام‌های تاریخی به فعالیت خود ادامه می‌دهند؛ هرچند استفاده از آن‌ها به اندازه گذشته نیست.

ویژگی‌های حمام ترکی چیست؟

حمام ترکی دارای ویژگی‌های منحصر‌به‌‌فردی است که آن را به یکی از ساختارهای خاص برای پاکیزگی و آرامش تبدیل کرده است. این حمام‌ها معمولاً به‌صورت جمعی استفاده می‌شوند؛ اما امکان ساخت حمام‌های کوچک‌تر برای استفاده خصوصی نیز وجود دارد. با این حال، تمامی ویژگی‌های متمایز حمام ترکی را می‌توان در حمام‌های سنتی و جمعی مشاهده کرد.

معماری بیرونی حمام ترکی

طراحی بیرونی حمام‌های ترکی ساده و بی‌پیرایه است. یکی از ویژگی‌های برجسته در طراحی بیرونی آن‌ها، وجود گنبد است که در بسیاری از این ساختمان‌ها به چشم می‌خورد. این گنبدها به تخلیه بخار اضافی کمک می‌کنند و نور طبیعی را در طول روز به داخل فضا می‌آورند.

معماری داخلی حمام ترکی

در طراحی داخلی حمام ترکی، برخلاف سادگی بیرونی، دقت و شکوه زیادی دیده می‌شود. داخل این حمام‌ها معمولاً با نقش‌ و نگارها و الگوهای پیچیده‌ای تزئین و ستون‌های آن‌ها با دقت طراحی شده‌اند. ستون‌ها علاوه بر تقویت ساختار بنا، به فضای داخلی ظاهری زیبا و جذاب می‌بخشند.

بخش های مختلف حمام ترکی

• رختکن: این بخش در ورودی حمام قرار دارد و بزرگ‌ترین بخش است. در اینجا معمولاً یک حوضچه کوچک یا فواره قرار دارد.
• بخش ولرم: این بخش که به عنوان منطقه انتقالی میان رختکن و بخش گرم شناخته می‌شود، شامل دستشویی‌ها، مکان‌های استراحت و بخش‌هایی به نام «تیغ‌زن» است.
• بخش گرم: این بخش اصلی‌ترین قسمت برای استحمام است و در مرکز آن، سنگ بزرگی به نام «سنگ شکم» یا «گوبک تاشی» (Göbek Taşı) قرار دارد که از جنس مرمر و نسبت به سایر نقاط گرم‌تر است. افراد برای کیسه‌کشی و پاکسازی بدن خود روی این سنگ دراز می‌کشند. اطراف بخش گرم نیز شامل فضاهای کوچکی برای استحمام است.

سیستم گرمایش و رطوبت

در حمام‌های ترکی، رطوبت بالا (تا ۹۰٪) و دمای بین ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتی‌گراد است. گرمایش این حمام‌ها در اتاقی به نام «گلخن» انجام می‌شود. در گذشته، از چوب برای گرم کردن استفاده می‌شد؛ اما امروزه گرمایش با آب یا برق نیز ممکن است. سنگ مرمر که به دلیل مقاومت در برابر رطوبت و گرما در ساخت حمام‌های ترکی به کار می‌رود، یکی دیگر از عناصر برجسته در طراحی داخلی است.

تفاوت ‌حمام ترکی با دیگر حمام های سنتی

حمام‌های ترکی مکان‌هایی بسیار محبوب هستند که توجه بسیاری از افراد را به خود جلب می‌کنند. اما همان‌‌طور که قبلاً اشاره شد، انواع حمام‌های دیگر در فرهنگ‌های دیگر نیز وجود دارند. در بسیاری از تمدن‌های باستانی و جوامع امروزی، فرهنگ حمام رفتن وجود داشته است. نمونه‌هایی از این حمام‌ها شامل آب‌درمانی‌ها و سوناهایی مانند «اونسن» در ژاپن، «بانیا» در روسیه و «جیم‌جیل‌بنگ» در کره می‌شود. با اینکه این اماکن از جهاتی به حمام‌های ترکی شباهت دارند، اما تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارند.

اونسن‌ها در نواحی دارای چشمه‌های آب گرم قرار می‌گیرند و بانیا بیشتر شبیه به سونا هستند تا حمام. برخلاف حمام‌های ترکی، حمام‌های کره‌ای دارای بخش‌های جداگانه‌ای هستند که کاربران می‌توانند به‌صورت فردی از آن‌ها استفاده کنند و دماها نیز به ‌طور جداگانه قابل تنظیم هستند.

همچنین حمام‌های ترکی دارای اتاق‌های گرمای خشک است و سپس اتاقی بزرگ و عمومی برای استراحت دارد؛ در حالی که در حمام‌های مراکشی، گرمای مرطوب و مراحل مختلف شستشو و ماساژ در محیط‌های کوچک‌تر معمول است.

از طرف دیگر، در حمام‌های ترکی تفکیک حمام‌ها بر اساس جنسیت است. به دلیل مسائل فرهنگی، حمام‌های ترکی، محیط‌هایی جداگانه برای مردان و زنان فراهم می‌کنند. در ساختار «ترما» که در روم مورد استفاده بود و منبع الهام حمام‌های اونسن، سونا و حمام ترکی به شمار می‌رود، چنین تفکیکی وجود نداشت.

همچنین، حمام‌های ترکی و ماساژ از هم جدا ناپذیرند. رطوبت و دمای بالای حمام‌های ترکی باعث نرم شدن پوست می‌شود و به از بین بردن آسان آلودگی‌ها و پوست‌های مرده کمک می‌کند. این مراحل به ‌طور سنتی در برخی از دیگر انواع حمام‌ها انجام نمی‌شود.

تفاوت حمام ترکی با سونا و آب درمانی

سازه‌هایی که اغلب با حمام ترکی مقایسه می‌شوند، مراکز آب‌درمانی و سونا هستند. تفاوت اصلی مراکز آب ‌درمانی با حمام ترکی این است که این مراکز در نواحی دارای چشمه‌های آب گرم ساخته می‌شوند؛ در حالی که برای ساخت حمام ترکی نیازی به چنین مکانی نیست.

همچنین خدمات موجود در آب‌ درمانی‌ها گسترده‌تر از حمام ترکی است. از سوی دیگر، سونا یک ساختار ساده‌تر محسوب می‌شود و سطح دما در سونا بسیار بالاتر و رطوبت آن کمتر از حمام ترکی است. امروزه بسیاری از حمام‌های ترکی مدرن شامل بخش‌های سونا نیز می‌شوند.

طرز ساخت حمام ترکی

ساخت حمام ترکی یک فرآیند پیچیده و دقیق است که شامل چندین مرحله کلیدی می‌شود. اولین مرحله، انتخاب محل مناسب است. در این مرحله، ارزیابی اندازه و دسترسی به مکان برای ساخت حمام ضروری است. باید فضای کافی برای طراحی مناسب و دسترسی آسان به منابع آب و برق برای تأسیسات گرمایشی و لوله‌کشی بررسی شود.

مرحله بعدی طراحی حمام است که به‌طور هم‌زمان به جنبه‌های کاربردی و زیبایی‌شناسی توجه دارد. طراحی باید شامل تصمیم‌گیری در مورد سیستم‌های گرمایشی، تهویه و لوله‌کشی، به‌علاوه جزئیات هنری مانند استفاده از سنگ مرمر و موتیف‌های تزئینی باشد. این مرحله نیازمند مهارت‌های فنی و هنری است تا حمام ترکی هم از نظر عملکرد، هم از لحاظ زیبایی به‌طور کامل اجرا شود.

پس از نهایی شدن طراحی، مصالح مورد نیاز جمع‌آوری می‌شود. این مصالح شامل سنگ مرمر، مصالح ساختمانی و سیستم‌های گرمایشی است. سیستم گرمایشی در حمام‌های ترکی بسیار مهم است و معمولاً از سیستم‌های آب گرم یا برق برای تأمین حرارت استفاده می‌شود. سپس، مرحله حفاری پی و نصب سیستم‌های ضروری مانند لوله‌کشی و تهویه آغاز می‌شود.

بعد از نصب سیستم‌ها، ساخت ساختار اصلی حمام شروع می‌شود. این مرحله شامل ساخت دیوارها، گنبدها و دیگر اجزای معماری است که ساختار حمام ترکی را شکل می‌دهند. سپس کار دکوراسیون داخلی انجام می‌شود که معمولاً شامل استفاده از سنگ مرمر برای سطوح و کارهای تزئینی پیچیده برای ایجاد جذابیت بصری است.

مرحله نهایی شامل بررسی تمامی سیستم‌ها و جزئیات حمام است تا از عملکرد صحیح آن اطمینان حاصل شود. پس از تکمیل این بررسی‌ها، حمام آماده استفاده است. در نهایت، در حالی که ساخت حمام‌های عمومی با دقت بیشتری انجام می‌شود، حمام‌های خانگی با همان اصول طراحی اما با تزئینات و سیستم‌های ساده‌تر ساخته می‌شوند.

 نکات ساخت حمام ترکی

به طور خلاصه، می‌توان برخی از مواردی که باید در ساخت حمام ترکی مد نظر قرار گیرد را به شرح زیر بیان کرد:

• حمام‌های ترکی باید به دماهای بالا برسند. با افزایش دما، میزان رطوبت نیز بالا می‌رود و فضای ایده‌آلی برای پاکسازی ایجاد می‌شود. بنابراین، عملکرد صحیح سیستم‌های گرمایشی در حمام‌های ترکی بسیار مهم است. نصب صحیح این سیستم‌ها باید با دقت انجام شود.
• علاوه بر سیستم‌های گرمایشی، تهویه نیز باید در حمام ترکی به‌طور مؤثر عمل کند. در حین استفاده از حمام، بخار در فضا جمع می‌شود و می‌تواند رطوبت اضافی ایجاد کند. این مشکل با داشتن یک سیستم تهویه مناسب حل می‌شود.
• آب مورد استفاده توسط کاربران در حمام ترکی می‌تواند به مرور زمان جمع شود. به همین دلیل، باید کانال‌های آب به‌درستی ساخته شوند و به‌گونه‌ای مناسب در فضای حمام قرار گیرند.
• در حمام‌های ترکی، سنگ شکم (گوبک تاشی) باید دمای بالاتری نسبت به سایر بخش‌ها داشته باشد. بنابراین، هنگام نصب سیستم‌های گرمایشی باید این موضوع در نظر گرفته شود. بسته به سیستم استفاده‌شده، باید طراحی‌ انتخاب شود که سنگ شکم را از دیگر بخش‌ها گرم‌تر نگه دارد.
• ساختار زیبایی‌شناختی به اندازه کارایی در حمام‌های ترکی اهمیت دارد. بنابراین، علاوه بر داشتن دانش فنی در ساخت حمام‌های ترکی، باید توانایی خلق طراحی‌های زیبا و متناسب نیز وجود داشته باشد.

مزایای حمام ‌های ترکی

حمام‌های ترکی به دلایل متعددی از محبوبیت بالایی برخوردارند. اول از همه، این مکان‌ها که در طول تاریخ به‌طور جمعی استفاده می‌شده‌اند، عادات پاکیزگی و بهداشت را در میان همه اقشار جامعه گسترش داده‌اند و باعث کاهش بیماری‌هایی شده‌اند که می‌توان با رعایت بهداشت از آن‌ها پیشگیری کرد. امروزه نیز حمام‌های ترکی دارای فواید بسیاری هستند که شامل موارد زیر می‌شود:

• کاهش استرس و آرامش بدن: حمام‌های ترکی به دلیل دمای بالایی که دارند، باعث آرامش بدن و کاهش استرس می‌شوند. هوای گرم در این فضاها به کاهش تنش‌های عضلانی کمک می‌کند و به این ترتیب می‌تواند مشکلاتی مانند استرس و اضطراب را کاهش دهد.
• پاکسازی پوست: به دلیل رطوبت بالای حمام‌های ترکی، با گذراندن زمان کافی در این محیط، پاکسازی پوست و از بین بردن آلودگی‌ها و سلول‌های مرده پوست آسان‌تر می‌شود. رطوبت هوا به منافذ پوست نفوذ و آن‌ها را باز و پاک می‌کند. با اضافه کردن فرآیند کیسه‌کشی، پاکسازی بدن به‌‌طور موثرتری صورت می‌گیرد.
• فواید برای سلامت جسمانی و روانی: حمام‌های ترکی که فضاهایی بسیار گرم و مرطوب هستند، می‌توانند برای سلامت مفاصل مفید باشند. همچنین، گذراندن زمانی خوشایند در این محیط‌ها می‌تواند از نظر روانی نیز موثر باشد.
• سم‌زدایی بدن: دمای بالا و رطوبت حمام‌های ترکی باعث افزایش تعریق شده و به این ترتیب، گردش خون در بدن تسریع و عروق باز می‌شوند. این امر به دفع سموم بدن کمک می‌کند.
• سلامت و جوان‌سازی پوست: استفاده از حمام‌های ترکی تأثیر مثبتی بر سلامت پوست دارد و از ایجاد سلولیت جلوگیری می‌کند. به همین دلیل، حمام ترکی می‌تواند به داشتن پوستی جوان‌تر و سالم‌تر کمک کند.

نکات استفاده از حمام ترکی

در استفاده از حمام‌های ترکی و ویژگی‌های این فضاها، نکات مهمی وجود دارد. شاید مهم‌ترین نکته درباره استفاده از حمام ترکی، تنظیم صحیح مدت زمان حضور در این مکان‌ها باشد؛ چراکه حمام‌های ترکی دارای رطوبت و دمای بالایی هستند و استفاده بیش از حد از این مکان‌ها، ممکن است باعث افت ناگهانی فشار خون و حتی غش کردن شود. بنابراین ضروری است که زمان حضور در حمام ترکی بیش از حد طولانی نباشد. همچنین بهتر است فرد به‌طور متناوب از قسمت‌های داغ خارج شود و در محیطی خنک‌تر استراحت کند.

یکی از اقدامات معمول در حمام‌های ترکی، کیسه‌کشی است. نکته‌ای که باید درباره کیسه‌کشی بدانید، این است که پیش از انجام این فرآیند، لازم است مدتی در حمام حضور داشته باشید. همچنین دراز کشیدن روی سنگ شکم (گوبک تاشی) به مدت حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه، بدن را برای کیسه‌کشی آماده می‌کند؛ زیرا در این مدت، رطوبت و گرمای زیاد، پوست را نرم و آماده‌ کیسه‌کشی می‌کند.

حمام های ترکی استانبول

استانبول از تعداد زیادی از حمام‌های ترکی در طول تاریخ میزبانی کرده است. برخی از آن‌ها امروزه به بازار یا موزه تبدیل شده‌اند و برخی دیگر در فهرست جذاب حمام های ترکی استاتبول، به روال سابق خود ادامه می‌دهند. در ادامه تعدادی از تاریخی‌ترین حمام‌های ترکی استانبول را آورده‌ایم: 

• حمام تهتکاله: این حمام که بین سال‌های ۱۴۵۴ تا ۱۴۷۱ ساخته شد، اولین حمام ساخته شده در استانبول است. این حمام تاریخی در دوران سلطنت فاتح سلطان محمد ساخته شد و پس از گذشت زمان، ساختار آن آسیب دید و اکنون به‌عنوان بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• حمام محمود پاشا: این حمام توسط محمود پاشا، وزیر سلطان محمد فاتح، در سال ۱۴۶۶ ساخته شد. مشابه با حمام تهتکاله، حمام محمود پاشا نیز با گذشت زمان دچار آسیب شده و هم‌اکنون به‌عنوان بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• حمام بایزید: این حمام که جزو مجموعه مسجد بایزید محسوب می‌شد، یکی از بزرگ‌ترین حمام‌های شهر در زمان خود بود. ساخت این حمام بین سال‌های ۱۵۰۰ تا ۱۵۰۵ انجام شد و در حال حاضر به‌عنوان موزه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• حمام چمبرلی‌ تاش: این حمام که توسط معمار مشهور سینان در سال ۱۵۸۴ طراحی شد، به دلیل آسیب‌هایی که در طول زمان دیده بود، پس از مرمت مجدداً بازسازی و برای استفاده دوباره آماده شد.
• حمام سلیمانیه: این حمام نیز توسط معمار سینان و در سال ۱۵۵۷ ساخته شد و قسمتی از مجموعه مسجد سلیمانیه است. این حمام که به نام سلیمان قانونی نام‌گذاری شده است، همچنان به انجام وظایف خود ادامه می‌دهد.
• حمام‌ خرم سلطان: این حمام که توسط خرم سلطان، همسر سلیمان قانونی ساخته شده، در سال ۱۵۵۷ تکمیل شد. معمار این حمام نیز معمار مشهور سینان بود و این حمام همچنان به استفاده فعال خود ادامه می‌دهد.

وسایل لازم برای حمام ترکی

در حمام ترکی، برخلاف آنچه که بسیاری فکر می‌کنند، افراد برهنه نیستند. بیشتر مردم معمولاً لباس زیر یا مایو می‌پوشند؛ در حالی که برخی ممکن است بالاتنه خود را برهنه بگذارند. اما در هر صورت، همه افراد یک «پشتامال» به دور خود می‌پیچند. پشتامال یک حوله حمام ترکی است که برای پوشش استفاده می‌شود و معمولاً از الیاف طبیعی و در رنگ‌های جذاب ساخته می‌شود. این وسیله بسیار راحت و کاربردی است.

علاوه بر پشتامال، لوازم دیگری نیز برای استفاده در حمام ترکی توصیه می‌شود. یکی از این لوازم، اسکراب است که برای لایه‌برداری پوست استفاده می‌شود و اسفنج نیز برای شستشوی بدن ضروری است. 

دمپایی ضدآب نیز از لوازم معمول در حمام‌های ترکی است. اگرچه بسیاری از حمام‌ها، در اتاق رختکن دمپایی هم می‌دهند، بهتر است خودتان دمپایی به همراه داشته باشید تا بهداشت بیشتری را رعایت کنید. همچنین، صابون و شامپوی خود را همراه داشته باشید، هرچند برخی حمام‌ها به شما امکان خرید صابون را می‌دهند. همیشه توصیه می‌شود از صابون‌های طبیعی که بر پایه روغن زیتون ساخته شده‌اند، استفاده کنید. در نهایت، یک حوله نرم برای خشک کردن کامل بدن پس از حمام نیز ضروری است.

مراحل استفاده از حمام ترکی

در حمام‌های ترکی، معمولاً دو بخش مجزا یا سانس‌های جداگانه برای خانم‌ها و آقایان وجود دارد. پوشیدن یا درآوردن لباس بستگی به انتخاب فرد است و در این فضا حوله‌ای نازک به نام لنگ یا پشتمال برای پوشاندن کمر به مراجعان داده می‌شود.

در مرحله اول، مراجعان وارد اتاقی به نام بخش گرم یا سجاکلیک (sıcaklık) می‌شوند که گرم و بخارآلود است. در این اتاق، با استفاده از سیستم گرمایشی رومی هیپوکاست، گرما از کف به سطح انتقال می‌یابد. سپس روغن‌های گیاهی روی پوست ریخته می‌شود و فرد روی سنگ‌های داغ یا گوبک تاشی دراز می‌کشد. دلاکان با ریختن آب داغ و انجام فرآیند کیسه‌کشی، لایه‌های مرده پوست را جدا می‌کنند و باعث بهبود جریان خون و شفاف شدن پوست می‌شوند.

در مرحله دوم، فرد وارد بخش ولرم می‌شود که با سیستم گرمایش از کف، گرما به‌صورت یکنواخت توزیع می‌شود. در این اتاق، دلاک با استفاده از صابون کف‌دار، فرد را شستشو و ماساژ می‌دهد. پس از آن، ماساژ سر انجام می‌شود و در نهایت شستشوی نهایی صورت می‌گیرد.

در مرحله سوم، فرد به اتاق سردی به نام فیریجداریوم یا سوگوکلوک (soğukluk) می‌رود تا با استفاده از آب سرد، منافذ باز پوست بسته شود. این اتاق برای استراحت کوتاه و نوشیدن آبمیوه یا چای طراحی شده است و در نهایت خشک کردن بدن با حوله‌های معمولی انجام می‌شود. کل فرآیند حمام ترکی تقریباً دو ساعت طول می‌کشد.