کوه اورست؛ سفری به بام جهان
- محسن مرادی
- 1404/3/5
- 0 دیدگاه
کوه اورست، مرتفع ترین قله زمین، در رشته کوه هیمالیا در مرز نپال و چین قرار دارد و فتح آن آرزوی هر کوهنوردی در جهان است.
تخفیف ویژه پروازهای لوفتهانزا و اتریشی
خرید بلیطکوه اورست، افسانهای زنده در دل آسمان، نهتنها بلندترین نقطه روی کره زمین است، بلکه نمادی از عظمت طبیعت و آرزوی تسخیرناپذیر انسان برای فتح ناشناختههاست. با ارتفاعی بیش از هشت هزار متر از سطح دریا، اورست همچون تاجی بر فراز رشتهکوه هیمالیا میدرخشد و مرز طبیعی میان کشور نپال و منطقه خودمختار تبت در چین را تشکیل میدهد. نام این کوه برای بسیاری از مردم، یادآور تلاشهای نفسگیر، صعودهای تاریخی، و ماجراجوییهای پرمخاطرهای است که گاه به شکوه پیروزی و گاه به تراژدیهایی غمانگیز ختم شدهاند. اورست نهفقط یک قله، بلکه یک مقصد الهامبخش برای کوهنوردان، پژوهشگران و علاقهمندان به طبیعت است؛ جایی که سردی نفسگیر، کمبود اکسیژن، و شرایط جوی بیرحم، آزمونی برای اراده و توان جسمی انسان به شمار میآید.
کوه اورست کجاست؟
قله اورست بلندترین کوه جهان با ارتفاعی حدود ۸,۸۴۹ متر از سطح دریا است و در جنوب آسیا، در رشتهکوه هیمالیا قرار دارد. این قله مرز طبیعی میان کشور نپال و منطقه خودمختار تبت در چین به شمار میرود و به همین دلیل، مسیرهای صعود به آن از هر دو سمت نپال و چین (تبت) وجود دارد.
اورست در زیررشتهای از هیمالیا به نام ماهالانگور هیمال (Mahalangur Himal) واقع شده و مختصات جغرافیایی آن ۲۷ درجه و ۵۹ دقیقه عرض شمالی و ۸۶ درجه و ۵۶ دقیقه طول شرقی است. این موقعیت جغرافیایی آن را به یکی از نقاط خاص و مورد توجه در نقشههای طبیعی جهان تبدیل کرده است.
کوه اورست چند متر است؟
ارتفاع رسمی کوه اورست ۸,۸۴۸٫۸۶ متر است؛ اما ارتفاع دقیق آن سالها موضوعی بحثبرانگیز در میان دانشمندان و کشورهای منطقه بوده است. علت این اختلافنظرها، تغییرات در ضخامت برف و یخ روی قله، انحرافات گرانشی و پدیده شکست نور در جو زمین بوده است که اندازهگیری دقیق ارتفاع را با چالش مواجه کردهاند. نخستین اندازهگیری رسمی که مورد پذیرش جهانی قرار گرفت، در فاصله سالهای ۱۹۵۲ تا ۱۹۵۴ توسط سازمان نقشهبرداری هند انجام شد. در این بررسی، ارتفاع اورست ۸,۸۴۸ متر اعلام شد و این عدد تا سال ۱۹۹۹ به عنوان مرجع اصلی توسط محققان، نقشهبرداران و ناشران به کار میرفت.
با پیشرفت تکنولوژی، تلاشهای دیگری برای اندازهگیری مجدد ارتفاع اورست انجام شد. در سال ۱۹۷۵، چین عدد ۸,۸۴۸٫۱۱ متر را اعلام کرد. در سال ۱۹۸۷، یک تیم ایتالیایی با استفاده از تکنیکهای ماهوارهای عدد بسیار بالاتر ۸,۸۷۲ متر را بهدست آورد؛ اما به دلیل ابهام در روش کار، این عدد بهطور گسترده پذیرفته نشد. در سال ۱۹۹۲، ایتالیاییها دوباره با استفاده از GPS و فناوری لیزری، عدد ۸,۸۴۶ متر را اعلام کردند که در آن ۲ متر از برف و یخ روی قله را کسر کرده بودند؛ اما این روش نیز مورد تردید قرار گرفت.
در سال ۱۹۹۹، گروهی از آمریکا با حمایت انجمن نشنال جئوگرافیک، با استفاده از تجهیزات پیشرفته GPS، عدد ۸,۸۵۰ متر را اعلام کردند. این عدد با دقت ۲ متر بالا یا پایین محاسبه شده بود و توسط بسیاری از متخصصان علوم ژئودزی و نقشهبرداری تأیید شد. در سال ۲۰۰۵، چین با استفاده از رادار نفوذی در یخ و GPS، ارتفاع بدون برف اورست را ۸,۸۴۴٫۴۳ متر اعلام کرد؛ اما این عدد فقط از سوی دولت چین به رسمیت شناخته شد. در مقابل، نپال بر عدد سنتی ۸,۸۴۸ متر، که شامل لایه برف روی قله نیز میشد، پافشاری کرد.
سرانجام در آوریل ۲۰۱۰، چین و نپال توافق کردند که هر دو عدد (هم ارتفاع صخرهای و هم ارتفاع با احتساب برف) قابل پذیرشاند. نهایتاً در دسامبر ۲۰۲۰، دو کشور طی همکاری مشترک اعلام کردند که ارتفاع رسمی کوه اورست ۸,۸۴۸٫۸۶ متر است. این عدد با استفاده از دادههای GPS، فناوری ناوبری بیدو (BeiDou) و تئودولیتهای لیزری، طی دو پروژه میدانی توسط نپال در سال ۲۰۱۹ و چین در سال ۲۰۲۰ اندازهگیری شده بود. این ارتفاع جدید از سوی متخصصان و نهادهای علمی معتبر، از جمله انجمن نشنال جئوگرافیک، بهعنوان ارتفاع رسمی و نهایی پذیرفته شد.
مدت زمان فتح قله اورست
بسیاری از مردم در سراسر جهان رؤیای صعود به قله اورست را در سر دارند؛ بلندترین کوه جهان که فتح آن یکی از هیجانانگیزترین ماجراجوییها به شمار میآید. این صعود که معمولاً حدود دو ماه طول میکشد، اگرچه بسیار خطرناک است، اما الهامبخش بسیاری از کوهنوردان شجاع بوده که حتی بدون استفاده از اکسیژن کمکی به قله رسیدهاند.
دو ماه زمان برای صعود اورست، شامل مراحل مختلفی مانند پیادهروی تا کمپ اصلی، روزهای استراحت، و مهمتر از همه، سازگاری تدریجی بدن با ارتفاع زیاد است. کوهنوردان باید هفتهها در کمپهای بینراهی بمانند تا بدنشان به کمبود اکسیژن عادت کند؛ چون در ارتفاع بالای ۸,۰۰۰ متری (منطقه مرگ) میزان اکسیژن بسیار کم میشود و اگر بدن بهدرستی سازگار نشده باشد، خطر مرگ جدی خواهد بود. به همین دلیل کوهنوردان باید بهآرامی صعود کنند، در ارتفاع بالا توقف و استراحت داشته باشند و گاهی برای بهبود وضعیتشان دوباره به ارتفاع پایینتر برگردند.
مسیرهای صعود کوه اورست
بیشتر کوهنوردان مسیر جنوبی، یعنی از سمت نپال را برای صعود انتخاب میکنند، چون هم از نظر دسترسی راحتتر است و هم نسبت به مسیر شمالی (چین) چالشهای کمتری دارد.
در مسیر نپالی، ابتدا باید حدود ۱۰ تا ۱۴ روز در مسیر پیادهروی به کمپ اصلی اورست بروید که خود سفری دیدنی در دل کوههای هیمالیاست. وقتی به کمپ اصلی رسیدید، فرایند سازگاری با ارتفاع آغاز میشود. کوهنوردان چندین بار از کمپ اصلی به کمپهای بالاتر صعود میکنند و دوباره برمیگردند تا بدنشان آماده ارتفاعات بالاتر شود. پس از هفتهها سازگاری، تلاش نهایی برای رسیدن به قله از کمپ سوم آغاز میشود. کوهنوردان به گردنه جنوبی میرسند و بعد از یک استراحت طولانی، صعود نهایی را آغاز میکنند.
رسیدن از گردنه جنوبی به قله حدود ۹ تا ۱۸ ساعت طول میکشد و در طول مسیر، توقفهای کوتاهی در نقاطی مثل «بالکنی» و «قله جنوبی» انجام میشود. پس از فتح قله، فرود آغاز میشود که آن هم باید با احتیاط کامل انجام شود، چون خستگی، کمبود اکسیژن و شرایط سخت همچنان ادامه دارند.
برخی از کوهنوردان پس از صعود شب را در گردنه جنوبی میگذرانند؛ اما برخی ترجیح میدهند به کمپ دوم برگردند تا نیازی به اکسیژن اضافه نداشته باشند و هزینهها کاهش یابد.
در سمت چین، یعنی مسیر شمالی، رسیدن به کمپ اصلی راحتتر است؛ چون میتوان با ماشین از شهر لهاسا تا کمپ رفت. با این حال، این مسیر کمتر محبوب است؛ چون هم دشوارتر است و هم امکان بسته شدن ناگهانی مرز چین وجود دارد. برای همین، بیشتر کوهنوردان مسیر نپال را انتخاب میکنند.
در مجموع، صعود کامل به قله اورست، از شروع پیادهروی تا بازگشت به پایین، حدود ۶۰ تا ۶۵ روز طول میکشد. البته این مدت به آمادگی جسمی، تجربه و شرایط آبوهوایی بستگی دارد. کوهنوردان حرفهای، بهخصوص شرپاهای نپالی، گاهی در زمانهای بسیار کمتری هم موفق به فتح قله شدهاند.
بهترین زمان صعود اورست
فصل مناسب برای صعود به اورست معمولاً در بهار، یعنی بین فروردین تا خرداد است. در این زمان هوا پایدارتر است، آسمان صافتر و دمای هوا قابلتحملتر میشود. تلاش برای صعود معمولاً در نیمهشب آغاز میشود و صعود به قله در ساعات ابتدایی صبح انجام میگیرد.
با وجود هوای بهتر در بهار، باز هم شرایط در قله اورست سخت و بسیار سرد است و کوهنوردان باید آماده رویارویی با بادهای شدید، سرمای شدید، و یخرفتهای خطرناک باشند. یکی از خطرناکترین بخشهای مسیر، عبور از منطقه یخی «خومبو آیس فال» است که جان بسیاری از کوهنوردان را گرفته است.
در نهایت، باید گفت صعود به اورست تجربهای سخت اما بسیار ارزشمند است. نیاز به برنامهریزی دقیق، تمرین بدنی و ذهنی، سازگاری با ارتفاع، و البته روحیهای بسیار قوی دارد. حتی رسیدن به کمپ اصلی اورست بدون صعود به قله هم خودش یک ماجراجویی جذاب و چالشبرانگیز است که افراد زیادی هر ساله برای تجربهی آن راهی هیمالیا میشوند.
حیوانات کوه اورست
در کوه اورست با وجود ارتفاع بسیار زیاد و کمبود اکسیژن در ارتفاعات بالا، گونههایی از حیوانات در نواحی پایینتر آن زندگی میکنند و حتی در آن شرایط سخت نیز سازگار شدهاند. در ادامه، جالبترین حیواناتی که در نواحی مختلف اورست یافت میشوند، معرفی شدهاند:
۱. بز کوهی هیمالیایی
بز کوهی هیمالیایی (Himalayan Tahr) گونهای از بزهای کوهی وحشی است که بومی رشتهکوه هیمالیا بوده و در منطقه اورست شرقی نپال به وفور دیده میشود. این حیوانات جثهای عضلانی، سر کوچک، چشمانی بزرگ، گوشهایی کوچک و نوکتیز و شاخهایی خمیده دارند. مادههای این گونه نسبت به نرها وزن کمتری دارند و شاخهایشان نیز کوچکتر است. پوشش پشمی ضخیم و به رنگ قرمز آنها، محافظ خوبی در برابر سرمای شدید ناحیه کوهستانی اورست محسوب میشود. رژیم تغذیه آنها گیاهخواری است و عمدتاً از علف، برگ و میوهها تغذیه میکنند. بزهای کوهی هیمالیایی به طور معمول بین ۱۴ تا ۱۵ سال عمر میکنند.
۲. پاندا قرمز
پانداهای قرمز (Red Panda) نیز مانند تاهرها از جمله حیوانات کمیابی هستند که در کوه اورست زندگی میکنند و جمعیتشان بهطور پیوسته در حال کاهش است. دلیل اصلی این کاهش، شکار غیرقانونی آنهاست؛ زیرا پوستشان در بازار سیاه با قیمت بالایی خرید و فروش میشود. پانداهای قرمز پوششی ضخیم با رنگ قرمز قهوهای دارند که تا دم بلند و پشمالوی آنها نیز ادامه پیدا میکند. رژیم تغذیه آنها عمدتاً از بامبو تشکیل شده است؛ اما پرندگان و حشرات را نیز میخورند. این حیوانات بسیار خجالتی، انزواطلب و قلمرو طلب هستند و بیشتر عمرشان را به تنهایی میگذرانند.
۳. پلنگ برفی
پلنگ برفی (Snow Leopard) یکی از شناختهشدهترین و در عین حال زیباترین جانوران بومی هیمالیا است که متأسفانه از نظر اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در فهرست گونههای آسیبپذیر قرار دارد. جمعیت این گونه در طبیعت کمتر از دههزار قلاده تخمین زده میشود و همچنان رو به کاهش است. شکار غیرقانونی و تخریب زیستگاه، دلایل اصلی این وضعیت بحرانی هستند. پلنگ برفی معمولاً در مناطق مرتفع هیمالیا بین ارتفاعات ۳,۰۰۰ تا ۴,۵۰۰ متری یافت میشود. این حیوان با گوشهای گرد کوچک، پنجههای پهن و خز ضخیم روی بدنش به خوبی برای زنده ماندن در شرایط سخت اورست تکامل یافته است. همچنین، دم بلند و پشمالوی آن که انعطافپذیر است، به ذخیرهسازی چربی و حفظ تعادل در سطوح ناپایدار کمک میکند.
۴. آهوی ختن
آهوی ختن (Musk Deer) ظاهری شبیه گوزنهای کوچک دارد؛ اما از نظر علمی در خانوادهای متفاوت قرار میگیرد. این گونه شاخ ندارد، فاقد غدد چهرهای است و بهجای آن غدهای مشکدار دارد که منشأ نامگذاری آن است. آهوی ختن عمدتاً در ارتفاعات پایینتر و جنگلهای کوهپایهای هیمالیا زندگی میکنند. رژیم غذایی آنها گیاهخواری است و شامل علف، برگ، خزه و گلسنگ میشود. این حیوانات کاملاً شبزی هستند و تنها بین غروب تا طلوع خورشید فعالیت دارند. غده مشک این حیوانات نهتنها برای جذب جفت در فصل زاد و ولد اهمیت دارد، بلکه بهشدت در بازار سیاه ارزشمند است و هر کیلوگرم آن حدود ۳۳ هزار پوند معامله میشود.
۵. غژگاو وحشی
غژگاو وحشی (Wild Yak) یکی از بزرگترین پستانداران کوهستانی و نیاکان گاوهای اهلی امروزی است. نرها و مادههای این گونه همگی جثهای عظیم دارند؛ هرچند مادهها تا ۳۰٪ کوچکتر از نرها هستند. بدنی حجیم و عضلانی، لایهای از کرک ضخیم و پشم بلند، از این حیوانات در برابر سرمای شدید منطقه اورست محافظت میکند. زیستگاه اصلی آنها مناطق مرتفع کوهستانی با پوشش علفی است و در ارتفاعاتی بین ۳,۰۰۰ تا ۵,۵۰۰ متر یافت میشوند. با وجود جثه بزرگ، این حیوانات گیاهخوار هستند و از علف، گیاهان دارویی، درختچهها، خزه و گلسنگ تغذیه میکنند.
۶. پیکای هیمالیایی
پیکای هیمالیایی (Himalayan Pika) پستانداری بسیار کوچک است که در ارتفاعات بالای نپال زندگی میکند. آنها در منطقه اورست بین ارتفاع ۲,۴۰۰ تا ۴,۲۰۰ متری دیده میشوند. زیستگاه اصلی آنها مناطق سنگلاخی، شیبهای پوشیده از سنگریزه و جنگلهای مخروطی است. این ویژگیها با رژیم غذایی پیکا که شامل علف، برگ و گیاهان میشود، بهخوبی سازگار است. پیکاها بسیار منزوی هستند و در مکانهایی زندگی میکنند که از انسانها به دور باشند و بهسختی دیده میشوند.
۷. خرس سیاه هیمالیایی
خرسهای سیاه هیمالیایی (Himalayan Black Bear) که زیرگونهای از خرس سیاه آسیایی محسوب میشوند، در کشورهای هند، نپال، چین، بوتان و پاکستان یافت میشوند. این خرسها به مناطق گرمتر علاقهمند هستند و از نواحی یخبندان هیمالیا دوری میکنند؛ بنابراین عمدتاً در ارتفاعاتی بین ۳,۰۰۰ تا ۳,۷۰۰ متر سکونت دارند. آنها همهچیزخوارند و از میوه، فندق، عسل، حشرات و حتی حیواناتی مانند بز و گوسفند تغذیه میکنند. متأسفانه به دلیل آتشسوزی جنگلها و تخریب زیستگاه توسط انسان، این خرسها در فهرست گونههای در خطر انقراض قرار گرفتهاند.
۸. راسو کوهستانی
راسوهای کوهستانی (Mountain Weasel) به زیستگاههای مرتفع و صخرهای علاقه دارند و در درزهای صخرهها، تنه درختان و سوراخها پناه میگیرند. این حیوانات از قزاقستان تا منطقه اورست در نپال پراکندگی دارند. بدن باریک، پاهای کوتاه و انعطافپذیر به آنها امکان میدهد بهراحتی شنا کنند، بالا بروند و بدوند. راسوهای کوهستانی شبزی، منزوی و بسیار چابک هستند و از دید و ارتباط صوتی برای برقراری تماس استفاده میکنند؛ هرچند عمدتاً تنها زندگی میکنند و فقط در زمان جفتگیری همدیگر را ملاقات میکنند.
۹. سمور گلو زرد
سمور گلو زرد (Yellow-Throated Marten) بزرگترین گونه از خانواده سمورهاست. این حیوان ظاهری زیبا با ترکیب رنگهای سفید، زرد، مشکی و قهوهای دارد. رژیم غذایی آنها متنوع است و شامل میوه، شهد و حیوانات کوچک مانند آهو میشود. این حیوانات بوی نامطبوعی دارند که یکی از ابزارهای دفاعی آنها در برابر شکارچیان است. اگرچه شکارچیان زیادی ندارند، اما گاهی اوقات توسط ببرهای سیبری و خرسهای سیاه آسیایی شکار میشوند.
۱۰. کاکل پری هیمالیا
کاکلپری هیمالیا (Himalayan Monal) یک نوع قرقاول بزرگ است که بومی جنگلهای کوهپایهای هیمالیا است و در نپال به نام «دافنه» شناخته میشود. این پرنده در نپال پرنده ملی محسوب میشود. کاکل پری هیمالیا دارای حدود ۷۰ سانتیمتر طول است و در دامنههای هیمالیا از افغانستان تا سکیم پراکندگی دارد. همچنین در شیبهای پوشیده از چمن، مراتع آلپی و صخرهها در ارتفاع ۲,۷۰۰ تا ۳,۷۰۰ متری یافت میشود. در زمستانها به ارتفاعات پایینتر (حدود ۲,۰۰۰ متر) کوچ میکند و با کندن برف به دنبال ریشه گیاهان و حشرات میگردد تا تغذیه کند.
۱۱. قرقاول خونی
قرقاول خونی (Blood Pheasant)، پرندهای کوتاهدم و بومی هیمالیای شرقی است. این پرنده جثهای کوچک دارد و اگرچه جمعیت آن در حال کاهش است، اما از نظر اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت در فهرست گونههای در خطر قرار ندارد. از تهدیدات اصلی این گونه میتوان به از بین رفتن زیستگاه، برداشت غیرقانونی، تخریب و مزاحمتهای انسانی اشاره کرد. یکی از عوامل حساسیتپذیری این پرنده، لانهسازی روی زمین و دوره طولانی جوجهکشی آن است که خطر آسیبدیدن از عوامل محیطی را افزایش میدهد.
عجایب کوه اورست
عجایب کوه اورست به طور خلاصه در ادامه آمده است:
- کوه اورست با ارتفاع ۸,۸۴۸٫۸۶ متر بلندترین قله جهان است.
- نام محلی اورست در نپال «ساگارماتا» به معنی الهه آسمان است.
- تبتیها اورست را «چومولونگما» به معنی مادر الهه جهان مینامند.
- نام اورست از نام سر جورج اورست، نقشهبردار انگلیسی گرفته شده است.
- کامی ریتا شرپا تاکنون ۳۰ بار قله اورست را فتح کرده است.
- کوه اورست سالانه ۴۴ میلیمتر رشد میکند.
- سنگهای آهکی بالای اورست نشان میدهد این کوه زمانی زیر دریا بوده است.
- قدمت سنگهای یافت شده در اورست به حدود ۴۵۰ میلیون سال قبل میرسد.
- زوجی نپالی در سال ۲۰۰۵ بر فراز قله اورست ازدواج کردند.
- کوه اورست پر از زباله، اجساد کوهنوردان و وسایل باقیمانده انسانهاست.
- اورست بین نپال و چین قرار دارد؛ دوسوم آن در نپال و یکسوم آن در چین است.
- در فصلهای شلوغ صعود، در مسیر قله اورست ترافیک سنگین ایجاد میشود.
- صعود به اورست هزینه زیادی دارد و بین ۴۰ تا ۵۰ هزار دلار باید خرج کرد.
- مجوز صعود ۱۱ هزار دلار و هر کپسول اکسیژن حدود ۵۰۰ دلار هزینه دارد.
- در مجموع ۱۸ مسیر برای رسیدن به قله اورست وجود دارد.
- مسیر جنوبی از نپال راحتتر و مسیر شمالی از چین سختتر و فنیتر است.
- یوئیچیرو میورا، پیرترین فرد صعودکننده به اورست، در سن ۸۰ سالگی به قله رسید.
- اولین فاتحان قله اورست در سال ۱۹۵۳ تنزینگ نورگی و ادموند هیلاری بودند.
- نخستین زن فاتح اورست، جونکو تابئی ژاپنی بود.
- نخستین زن نپالی که به قله رسید، پاسانگ لامو شرپا بود که در سال ۱۹۹۳ به این قله صعود کرد.
- هنوز مشخص نیست که آیا جورج مالوری و اندرو اروین در سال ۱۹۲۴ قله را فتح کردهاند یا نه.
- به دلیل انحنای کره زمین، بلندترین نقطه از مرکز زمین اورست نیست، بلکه کوه چیمبورازو در اکوادور است.
- در قله اورست به دلیل سرمای شدید و کمبود اکسیژن، هیچ موجود زندهای زندگی نمیکند.
- وزن تخمینی کوه اورست حدود ۱۶۲ تریلیون کیلوگرم است.
- اگر ارتفاع از پایه تا قله را در نظر بگیریم، دنالی بلندتر از اورست است.
- جوانترین فردی که قله اورست را فتح کرد، جردن رومرو ۱۳ ساله بود.
- دمای قله اورست گاهی به منفی ۲۰ درجه سانتیگراد میرسد.
- بیش از ۲۰۰ جسد هنوز در دامنههای اورست باقی ماندهاند.
- بیرون کشیدن اجساد به دلیل شرایط سخت بسیار دشوار و خطرناک است.
- کوه اورست بارها هدف برخورد شهابسنگ قرار گرفته است.
- اسکی یا اسنوبورد یکی از ماجراجوییهای هیجانانگیز در اورست است.
پرسشهای متداول
{{totalCount}} دیدگاه