کلیسای چورا در استانبول؛ نمونه ای زیبا از معماری بیزانس

کلیسای چورا، با موزاییک های خیره کننده و نقاشی های دیواری بی نظیرش، یکی از زیباترین نمونه های هنر بیزانسی است.

کلیسای چورا استانبول (Chora Church) که در ترکی به «KARİYE CAMİİ» نیز معروف است، یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی استانبول بوده و به‌ خاطر موزاییک‌ها و نقاشی‌های دیواری فوق‌العاده‌اش شهرت دارد. این کلیسا در اصل به‌ عنوان یک کلیسای بیزانسی در خارج از دیوارهای قسطنطنیه (استانبول امروزی) ساخته شد. موزاییک‌ها و نقاشی‌های دیواری کلیسای چورا که داستان‌هایی از زندگی حضرت عیسی و حضرت مریم را به تصویر می‌کشند، در رده بهترین نمونه‌های هنر بیزانسی در جهان شناخته می‌شوند.کلیسای چورا نمونه‌ای برجسته از معماری و هنر بیزانس است و سالانه هزاران گردشگر از سراسر جهان برای بازدید از این شاهکار تاریخی به استانبول سفر می‌کنند. اگر شما هم قصد سفر با تور استانبول و بازدید از کلیسا چورا را دارید، این مقاله راهنمای کاملی برای شما خواهد بود.

فهرست مطالب

• کلیسای چورا کجاست؟
• نحوه رسیدن به موزه و کلیسای چورا
• تاریخچه کلیسای چورا استانبول
• جزئیات کلیسای چورا استانبول
• معماری و دیزاین داخلی کلیسای چورا
• موزاییک های نائوس کلیسای چورا استانبول
• موزاییک های نارتکس خارجی کلیسای چورا استانبول
• موزاییک های نارتکس داخلی کلیسای چورا استانبول
• نقاشی های دیواری پارکلیسیون کلیسای چورا استانبول
• آداب بازدید و هزینه ورودی موزه و کلیسای چورا
• بهترین زمان بازدید از موزه و کلیسای چورا

کلیسا چورا کجاست؟

کلیسای چورا، یکی از زیباترین و تاریخی‌ترین بناهای استانبول، در بخش شمالی منطقه فاتیح و محله ادیرنکاپی واقع شده است. این بنای تاریخی بر فراز تپه‌های گلدن هورن و مشرف به جنوب خلیج شاخه طلایی قرار دارد و حدود پنج کیلومتر با مرکز تاریخی استانبول، یعنی محله سلطان احمد، فاصله دارد.

کلیسا چورا که امروزه به موزه کاریه معروف است، با موزاییک‌ها و نقاشی‌های دیواری بی‌نظیرش، نمونه‌ای کامل از هنر و معماری بیزانسی است. کلیسای چورا در قرن چهارم میلادی ساخته شده و در طول تاریخ کاربری‌های مختلفی داشته است؛ از کلیسا تا مسجد و اکنون موزه. این بنا با نقاشی‌های مرتبط با روایت‌های دینی و موزاییک‌هایی که داستان‌های کتاب مقدس را به نمایش می‌گذارند، چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند. اگر به استانبول سفر کردید، بازدید از کلیسای چورا را از دست ندهید تا از زیبایی‌های هنر بیزانسی لذت ببرید.

نحوه رسیدن به موزه و کلیسای چورا

اگر می‌خواهید به موزه چورا بروید، راحت‌ترین گزینه استفاده از تاکسی است که از منطقه سلطان احمد (Sultanahmet) هزینه‌ای حدود ۱۰ دلار یا ۳۵۰ لیر ترکیه خواهد داشت.

اما اگر به دنبال گزینه‌ای ارزان‌تر هستید، می‌توانید از ایستگاه امین‌اونو (Eminonu) سوار اتوبوس شوید. کافی است در ایستگاه ادیرنه‌کاپی (Edirnekapi) پیاده شده و تنها ۵ دقیقه پیاده‌روی کنید تا به موزه چورا برسید. اتوبوس‌های شماره ۳۱E، ۳۷E، ۳۸E یا ۳۶KE همگی مناسب هستند و کرایه هر نفر تنها 20 لیر (TL) است.

سیستم ریلی استانبول دارای یک شبکه وسیع از خطوط قطار است که نقاط مختلف شهر را در دو طرف اروپایی و آسیایی به هم متصل می‌کند. نزدیک‌ترین ایستگاه تراموا به مسجد چورا، روی خط T4 بوده و ایستگاه ادیرنه‌کاپی است. این خط به‌خوبی با سایر خطوط حمل‌ونقل در چهار ایستگاه هم‌پوشانی دارد:

• خط T1 که از شبه‌جزیره تاریخی استانبول عبور می‌کند.
• خطوط مترو M1A و M1B که در ایستگاه واتان به خطوط دیگر راه دارند.
• خط مترو M7 که در ایستگاه کیپتاش-ونزی به خطوط دیگر راه دارد.
• خط متروبوس (BRT) که در ایستگاه شهیتلیک (Şehitlik Station) به خطوط دیگر راه دارد.

ایستگاه ادیرنه‌کاپی برای تراموای T4 در خارج از دیوارهای شهر واقع شده است. پس از خروج از پلتفرم زیرزمینی تراموا، به سمت جاده ورودی دیوارهای ادیرنه‌کاپی بروید.

تاریخچه کلیسای چورا استانبول

کلمه ترکی «Kariye» از کلمه یونانی «Chora» گرفته شده و به معنای «خارج از شهر» است. اولین بار کلیسای چورا توسط امپراتور بیزانسی ژوستینیانوس بین سال‌های ۵۲۷ تا ۵۶۵ میلادی بازسازی شد. این کلیسا در دوران خاندان کومننوی به‌دلیل نزدیکی به کاخ بلاکرنای، به‌عنوان کلیسای دربار برای مراسم مذهبی مهم مورد استفاده قرار می‌گرفت. در زمان حمله لاتین‌ها به قسطنطنیه بین سال‌های ۱۲۰۴ تا ۱۲۶۱ میلادی، کلیسای چورا تخریب شد. سپس در دوران حکومت امپراتور آندرونیکوس دوم، وزیر خزانه‌داری کاخ، تئودور متوخیتس، در سال ۱۳۱۳ این کلیسا را بازسازی کرد. این بازسازی شامل گسترش بنا به سمت شمال، افزودن «اکسونارتکس» به سمت غرب و الحاق یک کلیسای کوچک‌تر به آن، به سمت جنوب بود. داخل کلیسا با موزاییک‌ها و نقاشی‌های دیواری باشکوه تزئین شد که به‌عنوان زیباترین نمونه‌های دوره آخر هنر بیزانسی در قرن چهاردهم شناخته می‌شوند.

پس از فتح استانبول در سال ۱۴۵۳، کلیسای چورا همچنان به‌عنوان کلیسا فعالیت می‌کرد تا این که در سال ۱۵۱۱ به دستور وزیر هادیم علی پاشا به مسجد تبدیل شد. در سال ۱۹۴۵، این بنا به موزه تبدیل گشته و طی بازسازی‌های انجام‌شده توسط مؤسسه بیزانسی آمریکا بین سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۵۹، موزاییک‌ها و نقاشی‌های دیواری کلیسا کشف و به نمایش گذاشته شدند.

جزئیات کلیسای چورا استانبول

کلیسای چورا (Chora Church) که در قلب استانبول و در منطقه ادیرنه‌کاپی (Edirnekapi) واقع شده، یکی از برجسته‌ترین بناهای دوره بیزانس است که با موزائیک‌های بی‌نظیر خود داستان‌های زندگی حضرت مریم و عیسی مسیح را به تصویر می‌کشد. این بنا که اولین بار حدود سال ۵۳۶ میلادی ساخته شد، طی دوره‌های مختلف تاریخی تحت بازسازی قرار گرفت و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کلیساهای نزدیک به کاخ‌های امپراتوری بیزانس شناخته می‌شد. در عصر طلایی خود، در زمان امپراتور آندرونیکوس دوم، این کلیسا به‌طور گسترده‌ای توسط تئودورو متوکیتس مورد بازسازی قرار گرفت و اکنون به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی و هنری استانبول محسوب می‌شود.

معماری و دیزاین داخلی کلیسای چورا

ساختمان کلیسای چورا به ۳ بخش اصلی تقسیم می‌شود و ۶ گنبد دارد. دکور داخلی این ساختمان هنوز هم تا حد زیادی به همان شکل باقی مانده و همین موضوع، کلیسای چورا را در مقایسه با دیگر کلیساهای شهر استانبول، به مقصدی منحصربه‌فرد تبدیل کرده است. موزاییک‌های دیدنی این کلیسا، داستان‌هایی از انجیل را به تصویر می‌کشند و مانند کتاب داستانی تصویری می‌توان ماجرای آن‌ها را دنبال کرد. در این میان حواستان باشد «چرخه‌ی زندگی مریم مقدس» (The Cycle of the Life of the Virgin) را از دست ندهید که از ۱۷ تصویر تشکیل می‌شود. دیوارنگاری‌های «چرخه‌ی زندگی عیسی مسیح»، از تولد او شروع شده و تا سفر او به اورشلیم را در برمی‌گیرد.

«دوران رسالت مسیح» (The Cycle of Christ’s Ministry)، تصاویری از معجزه‌های عیسی مسیح همچون شفای مرد جذامی و غیره را به نمایش می‌گذارد. موزه‌ کاریه به جز چهارشنبه‌ها، همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۵ بعد از ظهر فعالیت دارد؛ اما برای اطلاع از آخرین تغییرات و تعطیلی مناسبت‌های خاص، یادتان باشد ساعت کاری آن را قبل از مراجعه به‌صورت آنلاین چک کنید. همچنین «مسجد مهری ماه سلطان» (Mihrimah Sultan Mosque) نیز در نزدیکی این موزه واقع شده و می‌توانید سری هم به آن بزنید.

موزاییک های نائوس کلیسای چورا استانبول

موزه چورا (Chora Museum) یکی از جاذبه‌های برجسته تاریخی و هنری است که با معماری و آثار باشکوه خود توجه هر بیننده‌ای را جلب می‌کند. گنبد اصلی این بنا، که به نائوس (Naos) شهرت دارد، با ابعادی معادل ۱۰.۵ در ۱۵ متر فضایی زیبا و روحانی را به نمایش می‌گذارد. این گنبد بر روی چهار ستون استوار و با شانزده پنجره بلند احاطه شده که نور طبیعی را به شکلی هنرمندانه به درون هدایت می‌کنند. در بخش نیم‌دایره‌ای بنا، یک محراب مربوط به دوره عثمانی قرار دارد که جهت قبله را مشخص می‌کند. دیوارها و سقف موزه با موزاییک‌ها و نقاشی‌های فوق‌العاده‌ای تزیین شده‌اند که صحنه‌هایی از زندگی و مرگ مریم مقدس، تصویر مریم هدایت‌گر و عیسی مسیح را به تصویر کشیده‌اند. هر یک از این تصاویر داستان‌های پرمفهومی را بیان کرده و تجربه‌ای فراموش‌نشدنی از تاریخ، هنر و معنویت را برای بازدیدکنندگان به ارمغان می‌آورند.

موزاییک های نارتکس خارجی کلیسای چورا استانبول

موزه چورا با آثار هنری بی‌نظیر خود، از جمله موزائیک‌های نارتکس خارجی (Outer Narthex)، به ما این امکان را می‌دهد که به دنیای روایت‌های مذهبی سفر کنیم. این نارتکس که نخستین نقطه ورود به کلیساست، تصاویری زنده از زندگی مسیح و داستان‌های مرتبط با آن را به نمایش می‌گذارد. از کشتار کودکان بی‌گناه در مقابل پادشاه هرود (King Herod)، (که در آن هرود فرمان می‌دهد تمام پسران را به قتل برسانند) هر صحنه داستانی عمیق و تاثیرگذار را روایت می‌کند که تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای بازدیدکنندگان به ارمغان می‌آورد.

موزاییک های نارتکس داخلی کلیسای چورا استانبول

موزه چورا با موزاییک‌های زیبا و تاریخی خود، نارتکس داخلی را به فضایی شگفت‌انگیز تبدیل کرده است. این نارتکس که ۴ متر عرض و ۱۸ متر طول دارد، فضایی است که به‌خوبی هنر بیزانسی را به نمایش می‌گذارد. در اینجا، داستان‌های زندگی مریم مقدس و معجزات مسیح با جزئیات هنری زیبا به تصویر کشیده شده‌اند و تصاویری از قدیسان نیز در آن قرار دارد. یکی از ویژگی‌های بارز این نارتکس، نمای بزرگ دیسیس (Deesis) است که در آن مسیح و مریم مقدس به‌همراه بنیان‌گذاران برجسته آن، اسحاق کومننوس (Isaac Komnenos) و ملانی (Melanie)، در صحنه‌ای معنوی و تاثیرگذار به نمایش درآمده‌اند. این فضای روحانی و هنری، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای بازدیدکنندگان موزه چورا به ارمغان می‌آورد.

نقاشی های دیواری پارکلیسیون کلیسای چورا استانبول

پارکلیسیون (Parekklesion)، آرامگاهی مستطیل شکل به‌همراه یک راهرو، موزه‌ای از نقاشی‌های دیواری و تصاویری از شخصیت‌ها و قدیسان است. این مکان نه‌تنها محل مقبره‌هاست، بلکه فضایی برای برگزاری آیین‌های مرگ و دفن نیز به حساب می‌آید. دیوارهای آن پر از صحنه‌های زندگی پس از مرگ و شفاعت قدیسان است که یادآور ارتباط انسان با معنویات و الهیات می‌باشد.

آداب بازدید و هزینه ورودی موزه و کلیسای چورا

مسجد کاریه، با دروازه ورودی در کنار مقبره ابوسعید الخدری، مکانی تاریخی و زیباست که برای گردشگران از ساعت ۹ صبح تا 7 عصر باز می‌باشد. از تاریخ ۱۹ آگوست ۲۰۲۴، برای حفاظت از این مکان مقدس، برای بازدیدکنندگان خارجی ورودی ۲۰ یورو تعیین شده است. شهروندان ترکیه و مسلمانان خارجی می‌توانند به‌صورت رایگان وارد شوند. این مسجد در روزهای جمعه برای برگزاری نماز بسته است و ۱۵ دقیقه قبل از نماز، دیگر گردشگران پذیرش نمی‌شوند.

موزاییک‌های ارزشمند بخش عبادت به‌منظور رعایت سنت‌های اسلامی با پرده‌هایی پوشانده شده‌اند. سه موزاییک مذهبی که عیسی و مریم را به تصویر می‌کشند، با استفاده از تکنیک‌های خاص در بالای ورودی نائوس و در دو طرف منبر به‌طور مختصر پنهان شده‌اند. تیم مرمت وابسته به وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه، با مهارت و دقت، موزاییک‌های خارجی این بنا را پاک‌سازی و ترمیم کرده‌اند تا این اثر هنری همچنان درخشندگی خود را حفظ کند.

برای بازدید از این مکان رعایت آداب مسجد ضروری است. بازدیدکنندگان باید پوشش مناسب داشته باشند و از ورودی شمالی وارد شده و از بازرسی امنیتی عبور کنند. عکاسی با فلاش در داخل ممنوع است تا از آسیب به آثار جلوگیری شود. این ترکیب از میراث هنری و مذهبی، تجربه‌ای منحصربه‌فرد از فرهنگ و تاریخ استانبول را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد.

لیست اشیاء ممنوعه جهت ورود به موزه و کلیسای چورا

• سلاح: هر نوع سلاح ممنوع است.
• مواد علامت‌گذاری: شامل اسپری‌های رنگ، جوهر، چسب و غیره.
• غذا یا نوشیدنی: ورود غذا یا نوشیدنی از خارج از کلیسا مجاز نیست، مگر برای مقاصد پزشکی.
• چمدان:: هر نوع چمدان یا بار در هر اندازه ممنوع است.
• چتر: ورود چتر به داخل ممنوع است.
• حیوانات خانگی: تنها حیوانات راهنما و خدماتی (مانند سگ‌های راهنمای نابینا) مجاز هستند.
• بنر و علامت: ورود بنر به کلیسا ممنوع است.

رعایت این قوانین کمک می‌کند تا فضایی امن و آرام برای تمامی بازدیدکنندگان فراهم شود.

بهترین زمان بازدید از موزه و کلیسای چورا

موزه چورا (Chora Museum) همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۷ عصر پذیرای بازدیدکنندگان است و تا اطلاع بعدی بدون تعطیلی فعالیت می‌کند. به خاطر داشته باشید که ممکن است هزینه ورودی، ساعات کاری یا روزهای تعطیلی موزه‌ها بدون اطلاع قبلی تغییر کند و یا بخش‌هایی از موزه به‌دلیل مرمت بسته شوند. برای اطلاعات دقیق‌تر درباره روزهای تعطیلی یا ساعات بازگشایی (با توجه به تغییرات احتمالی در فصل‌های تابستان و زمستان)، پیشنهاد می‌کنیم پیش از بازدید، این موارد را بررسی کنید.

در فصل‌های بهار و تابستان، موزه چورا از ۱۵ آوریل هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۷ عصر برای بازدیدکنندگان باز است، اما آخرین پذیرش یک ساعت قبل از بسته شدن، یعنی تا ساعت ۶ عصر انجام می‌شود. در فصل‌های پاییز و زمستان، از ۱ اکتبر تا پایان مارس، ساعت کاری موزه از ۹ صبح تا ۵ عصر خواهد بود و آخرین فرصت ورود تا ساعت ۴:۳۰ است. توجه داشته باشید که موزه چورا هر چهارشنبه تعطیل است و برای خرید بلیط باید یک ساعت قبل از بسته شدن اقدام کنید.