کلیسای چورا در استانبول؛ نمونه ای زیبا از معماری بیزانس

کلیسای چورا، نام کلیسایی تاریخی و زیبا و یکی از جاذبه‌ها در استانبول است که تاریخچه‌ای طولانی دارد و امروزه به موزه‌ی کاریه تبدیل شده و دیوارنگاری‌های جالبی از زندگی مریم مقدس گرفته تا معجزات عیسی مسیح را به نمایش می‌گذارد.

«کلیسای چورا» (Chora Church) در سفر به استانبول، کلیسای ارتدکس یونانی است که آن را با نام «موزه‌ی کاریه» (Kariye Museum) نیز می‌شناسند. کاربری این کلیسا در قرن 16 میلادی و در دوران امپراتوری عثمانی به مسجد تغییر پیدا کرد و درنهایت در سال 1948 میلادی به موزه تبدیل شد. این بنا در محله‌ی «ادیرنا کاپی» (Edirnekapı) قرار دارد و آن را به سبک معماری بیزانس دوران قرون وسطی ساخته‌اند. فضای داخلی این مکان با نمونه‌هایی از بهترین و قدیمی‌ترین دیوارنگاری‌ها و موزاییک‌های دوران امپراتوری روم شرقی تزئین شده است که آن‌ها را بعد از تغییر مالکیت مذهبی این مکان به موزه، کشف و بازسازی کرده‌اند.

جهت مشاهده تورهای ترکیه روی لینک زیر کلیک کنید.

https://www.eavar.com/tour/category/turkey/

تاریخچه

مانند بسیاری از بناهای تاریخی استانبول، موزه‌ی کاریه نیز گذشته‌ای طولانی و پیچیده دارد و تاریخچه‌ی این موزه و شهر استانبول را به خوبی به نمایش می‌گذارد. کلیسای چورا را در دوران سلطنت «ژوستینین یکم» (Justinian I) تأسیس کردند که از سال 527 تا 565 میلادی بر امپراتوری روم شرقی حکومت داشت. این کلیسا ابتدا با نام «کلیسای ناجی مقدس چورا» شناخته می‌شد و آن را بر روی خرابه‌های کلیسایی دیگر بنا کرده بودند که بیرون از دیوارهای پایتخت سابق امپراتوری روم شرقی، یعنی شهر قسطنطنیه (استانبول امروزی) قرار داشت. کلمه‌ی «چورا» نیز واژه‌ای یونانی است و به معنی «حومه‌ی شهر» می‌باشد و به همین موضوع اشاره دارد که کلیسای اصلی، بیرون از دیوارهای شهر واقع شده بود.

قدمت کلیسای اولیه‌ی این مکان به قرن 4 میلادی برمی‌گردد و همانطور که گفتیم، این بنا در خارج از دیوارهای شهر قرار گرفت. بعدها وقتی امپراتور «تئودوسیوس دوم» دیوار دیگری را در سال 413 میلادی دور شهر کشید، این کلیسا نیز داخل این دیوارهای دفاعی جا داده شد؛ اما نام آن همچنان چورا ماند. آنچه از معماری امروز ساختمان این بنا می‌بینید، به سال 1077 میلادی برمی‌گردد که کلیسا را شبیه به یک صلیب بازسازی کردند. این ساختمان، یک گنبد را نیز شامل می‌شد و این شیوه‌ی معماری در آن دوران بسیار رواج داشت. بخشی از کلیسای چورا در اوایل قرن 12 میلادی و ظاهراً بر اثر زلزله فرو ریخت و دوباره به بازسازی آن مشغول شدند؛ اما 2 قرن بعد از این اتفاق بود که این کلیسا به شکل امروزی‌اش درآمد.

«تئودور متوکیتس» (Theodore Metochites)، از سیاستمداران امپراتوری بیزانس یا همان روم شرقی بود و بسیاری از نقاشی‌های دیواری و موزاییک‌های زیبا و باکیفیت خود را به کلیسا اهدا کرد و 2 سال آخر عمرش را به عنوان راهب در کلیسای چورا گذراند. 50 سال بعد از سقوط قسطنطنیه یا همان فتح استانبول توسط ترکان عثمانی، کلیسای چورا به «مسجد کاریه» تبدیل شد. به تصویر کشیدن مفاهیم مقدس مذهبی در اسلام ممنوع است؛ زیرا آن‌ها معتقدند که این تصاویر یا دارای اشتباه هستند یا گمراه‌کننده. بنابراین عثمانی‌های مسلمان، موزاییک‌ها و دیوارنگاری‌ها را در زیر لایه‌ای از نقاشی و گچ پنهان کردند و اثر مخرب این عمل و زلزله‌های متعدد این منطقه بر روی این آثار هنری به خوبی قابل مشاهده است. «مؤسسه بیزانس آمریکا» در سال 1948 میلادی، هزینه‌ی مرمت این مسجد را برعهده گرفت که طی این پروژه، دیوارنگاری‌های تماشایی کلیسا نیز کشف و مرمت شدند. 10 سال بعد، این مکان تحت عنوان «موزه‌ی کاریه» شروع به کار کرد.

معماری و دیزاین داخلی

ساختمان کلیسای چورا به 3 بخش اصلی تقسیم می‌شود و 6 گنبد دارد. دکور داخلی این ساختمان، هنوز هم تا حد زیادی به همان شکل باقی مانده و همین موضوع، کلیسای چورا را در مقایسه با دیگر کلیساهای شهر استانبول، به مقصدی منحصر به فرد تبدیل کرده است. موزاییک‌های دیدنی این کلیسا، داستان‌هایی از انجیل را به تصویر می‌کشند و مانند کتاب داستانی تصویری می‌توان ماجرای آن‌ها را دنبال کرد. در این میان حواستان باشد تا «چرخه‌ی زندگی مریم مقدس» (The Cycle of the Life of the Virgin) را از دست ندهید که از 17 تصویر تشکیل می‌شود. دیوارنگاری‌های «چرخه‌ی زندگی عیسی مسیح»، از تولد او در بخش قبلی ادامه پیدا می‌کند و تا سفر او به اورشلیم را در برمی‌گیرد.

«دوران رسالت مسیح» (The Cycle of Christ’s Ministry)، تصاویری از معجزه‌های عیسی مسیح همچون شفای مرد جذامی و غیره را به نمایش می‌گذارد. موزه‌ی کاریه به جز چهارشنبه‌ها، همه روزه از ساعت 9 صبح تا 5 بعد از ظهر فعالیت دارد؛ اما برای اطلاع از آخرین تغییرات و تعطیلی مناسبت‌های خاص، یادتان باشد ساعت کاری آن را قبل از مراجعه به صورت آنلاین چک کنید. همچنین «مسجد مهری ماه سلطان» (Mihrimah Sultan Mosque) نیز در نزدیکی این موزه واقع شده و می‌توانید سری هم به آن بزنید.