فردریک شوپن، آهنگساز جاودانه لهستانی

فردریک شوپن موسیقیدان و نوازنده‌ی پیانو در دوره‌ی رمانتیک بود که بیشتر به‌خاطر ساخت قطعه‌های تک‌نوازی پیانو شهرت دارد؛ قطعه‌هایی که با خیال‌پردازی فوق‌العاده و دقت نظر فراوان وی نوشته شده‌اند.

فردریک فرانسوا شوپن موسیقیدان مشهور لهستانی-فرانسوی بود که نخستین قطعه‌ی موسیقی خود را در سن هفت‌سالگی نوشت و یک سال بعد، در سن هشت‌سالگی به اجرای موسیقی در مجالس عمومی پرداخت.

او در سال ۱۸۳۲ به پاریس نقل‌مکان کرد، به محافل اشراف شهر راه یافت و به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین معلم‌های پیانو به شهرت رسید. قطعه‌های پیانوی شوپن فوق‌العاده تاثیرگذار هستند و به قلب و روح شنونده نفوذ می‌کنند. نوکتورن، که یک قطعه‌ی موسیقی با حال‌وهوای شبانه است، توسط شوپن به کمال رسید. وی 21 نوکتورن برای پیانو نوشته است.

سال‌های ابتدایی زندگی شوپن

شوپن در اول مارس سال ۱۸۱۰ در دهکده‌ی کوچک ژِلازوا وُلا در لهستان زاده شد. پدر او، نیکلاس، مهاجری فرانسوی بود که در زمان ازدواج با یوستینا ژیژانووسکا‌ به‌عنوان معلم خصوصی کار می‌کرد.

نیکلاس پس از به‌دنیا آمدن شوپن، به‌عنوان معلم فرانسه در یکی از مدارس ورشو مشغول به کار شد. شوپن در کودکی، موسیقی را از مادر آموخت و به واسطه‌ی شغل پدر، با خانواده‌های فرهیخته‌ی پایتخت آشنا شد.

شوپن در ۶ سالگی، قادر بود پیانو بنوازد و آهنگ تصنیف کند. خانواده‌ی شوپن با دیدن توانایی فرزند خود، وی را نزد موسیقیدانی حرفه‌ای به نام وویچک زیوْنی، فرستادند تا تعلیم موسیقی ببیند. طولی نکشید که شاگرد چه در تکنیک و چه در ذوق هنری از استاد پیشی گرفت.

شوپن، کودک اعجوبه

شوپن در سن هشت‌سالگی به اجرای موسیقی در سالن‌های مجلل می‌پرداخت و تصنیف آهنگ‌ها ازجمله قطعه‌ی پولونز در گام سل مینور را خود بر عهده داشت. او تا سال ۱۸۲۶ چندین قطعه‌ی پیانو در سبک‌های گوناگون نوشته بود.

خانواده‌ی شوپن، وی را در مدرسه‌ی عالی موسیقی ثبت‌نام کردند؛ جایی‌که او به‌مدت سه سال تحت تعلیم جوزف السْنِر، موسیقیدان لهستانی، قرار گرفت؛ مردی که به شوپن آموخت تا ذوق موسیقی را در خود بیدار کند.

با تمام این‌ها، والدین او احساس کردند که فردریک برای کسب تجارب بیشتر در موسیقی به عرصه‌ی گسترده‌تری نیاز دارد، به همین دلیل او را به وین فرستادند.

او در سال ۱۸۲۹ اولین اجرای خود را در وین به‌روی صحنه برد و تماشاچیان را با اجرای استادانه و در عین‌حال پراحساس خود به شگفتی وا‌داشت.

شوپن در سال‌های پیش رو در لهستان، آلمان، اتریش و همچنین پاریس، که از سال ۱۸۳۲ در آنجا اقامت گزید، به اجرای موسیقی پرداخت. در پاریس خیلی زود با آهنگسازان جوان دیگر ازجمله فرانتس لیست، وینچنتسو بلینی و فلیکس مندلسون آشنا شد.

شوپن و زندگی در پاریس

شوپن در شهر پاریس دریافت که آثار لطیف او، تماشاچیان کنسرت‌های بزرگ‌ را به وجد نمی‌آورد، زیرا آن‌ها به شنیدن قطعه‌های فرانتس شوبرت و بتهوون خو گرفته‌اند.

خوشبختانه آشنایی او با خانواده‌ی روثچیلد دریچه‌ی تازه‌‌ای را به‌روی وی گشود و طولی نکشید که به‌عنوان تک‌نواز و معلم پیانو به محفل باشکوه اشراف پاریسی راه یافت.

او به ‌این‌ترتیب توانست درآمد خوب و زندگی مرفهی برای خود مهیا سازد. شوپن در سایه‌ی این رفاه و آرامش توانست قطعه‌های زیبایی نظیر نوکتورن اُپوس ۹ و ۱۵، قطعه‌ی شِرزو اُپوس ۳۱ و سونات شماره ۲ اُپوس ۳۵ در گام سی بمل مینور را تصنیف کند.

رابطه‌ عاشقانه شوپن با ژرژ ساند

اگرچه شوپن در جوانی دوبار عاشق شد و حتی یک‌بار نامزد کرد، اما هیچ‌کدام از این رابطه‌ها، بیشتر از یک سال دوام نیاورد.

او در سال ۱۸۳۸، در سن ۲۸ سالگی وارد رابطه‌ی عاشقانه‌ای با آمانتین اُرور لوسیل دوپَن، رمان‌نویس فرانسوی با اسم مستعار ژرژ ساند، شد که ۸ سال از او بزرگ‌تر بود. گفتنی است ژرژ ساند شخصیتی قدرتمند و فمینیست داشت. لباس مردانه به تن می‌کرد و سیگار می‌کشید که خلاف عرفِ آن زمان بود.

این دو زوج نامتعارف در جستجوی آرامش به جزیره‌ی اسپانیایی مایورکا سفر کردند. زمستان سخت مایورکا بر روی سلامتی شوپن تاثیر بدی گذاشت.

ساند در مارس ۱۸۳۹ دریافت که شوپن به مراقبت‌های پزشکی جدی نیاز دارد: به همین دلیل وی را برای مداوا به شهر مارسی برد. پزشکان مارسی، بیماری شوپن را سل تشخیص دادند.

شوپن و ساند بعد از مدتی استراحت در مارسی، در ماه می ۱۸۳۹ رهسپار جنوب پاریس شدند و به‌مدت هفت سال، در نوهانت، زادگاه ساند، زندگی کردند.

این هفت سال یکی از شادترین و پربارترین دوران زندگی شوپن محسوب می‌شود. او در این مدت، شاهکارهای تازه‌ای نظیر قطعه‌های سونات در گام بی مینور، نوکتورن اپوس ۵۵‌، مازورکا اپوس ۵۶ را تصنیف کرد. تقاضای روزافزون برای کارهای او زندگی مجللی را برای وی به ارمغان آورد.

سال‌های پایانی و مرگ

وضعیت سلامتی شوپن تا نیمه‌ی دهه‌ی ۱۸۴۰ رو به وخامت گذاشت. او همچنین در رابطه‌ی خود با ژرژ ساند دچار مشکل شد؛ از طرفی خلق‌وخوی‌ او احتمالاً تحت تاثیر نوعی بیماری ناشناخته‌ی صرع، تغییر کرده و باعث شده بود دمدمی‌مزاج شود.

در سال ۱۸۴۸ رابطه‌ی شوپن و ساند به پایان رسید. علت این جدایی، یک اختلاف‌نظر خانوادگی که از ازدواج سولانژ، دختر ساند، نشأت می‌گرفت، باعث تیره شدن روابط شوپن و ساند شد. برخی عقیده دارند یکی از دلایل این جدایی می‌تواند تصویر ناخوشایندی باشد که ساند در رمان لوکْرِزیا فلوریانی، از رابطه‌ی خود با شوپن ارائه داده بود. به هرحال غرور اجازه نداد که هیچ‌یک از آن‌ها برای آشتی پیش‌قدم شوند.

وضعیت روحی و جسمی شوپن بعد از این جدایی وخیم‌تر شد. شوپن برای اجرای کنسرت موسیقی به جزایر بریتانیا سفر کرد و آخرین اجرای عمومی خود را در ۱۶ نوامبر ۱۸۴۸ به‌روی صحنه برد.

پس ‌از آن به پاریس بازگشت و در ۱۷ اکتبر سال ۱۸۴۹ در سن ۳۹ سالگی چشم از جهان فروبست. جسم او در گورستان پرلاشز دفن شد، اما قلب او در کلیسایی در نزدیکی زادگاهش، در ورشو به خاک سپرده شد.

آثار شوپن

شوپن با وجود اجراهای عمومی اندکی که داشت، به شهرت قابل‌توجهی دست یافت. شیوه‌ی نوازندگی اصیل و پراحساس او، به وی این امکان را داد تا از تمام قابلیت‌های پیانوی زمان خود، به حد کمال بهره بگیرد.

او در کشف قطعه‌های تازه‌ی رنگارنگ و ویژگی‌های تکنیکی نواختن پیانو خستگی‌ناپذیر بود. پیش از او هیچ نوازنده‌ای ماهیت حقیقی پیانو را به‌عنوان سازی گویا و بیانگر درک نکرده بود. او این توانایی را داشت تا قطعه‌هایی برای پیانو بنویسد که گویی با آن پیوند خورده‌اند.

ابداعات او در زمینه‌ی نوازندگی ازجمله انگشت‌گذاری، استفاده از پدال و نحوه‌ی اجرای کلی او با کیبورد، نقطه‌ی عطفی در تاریخ پیانو به‌شمار می‌روند. کارهای او معیارهای تازه‌ای برای پیانو تعیین کرد که نمی‌توان آن‌ها را در نوازندگی نادیده گرفت.

موسیقی او با حسی شاعرانه عجین شده است که تقریباً به مذاق همه خوش می‌آید. اگرچه موسیقی شوپن به دوران رمانتیک تعلق دارد، اما دارای خلوص و دقت نظر آثار کلاسیک است.

او در درون خود و در ماجرای غم‌انگیز حمله‌ی آلمان به لهستان، به منبع اصلی الهام موسیقی دست یافت. آثار شوپن از شکوه و ناکامی‌های لهستان مایه گرفته‌ است. او ریتم‌ها و ملودی‌های ساده‌‌ی دوران کودکی خود را به قطعه‌های ماندگار هنری تبدیل کرد.

آثار تک‌نوازی شوپن برای پیانو شامل ۶۱ قطعه‌ مازورکا، ۱۶ قطعه‌ پولونز، ۲۶ قطعه‌ پرِلود، ۲۷ قطعه‌ اتود، ۲۱ قطعه‌ نوکتورن، ۲۰ قطعه‌ والس، ۳ قطعه‌ سونات، ۴ قطعه‌ بالاد، ۴ قطعه‌ شرزو، ۴ قطعه‌ ایمپرومپتو، قطعه‌ی بارکارول اپوس ۶۰، قطعه‌ی فانتزی اپوس ۴۹، قطعه برسوز (لالایی) اپوس ۵۷ و چندین آهنگ‌ لهستانی می‌شود.

سوالات متداول درباره شوپن