14 جاذبه‌ برتر گردشگری در رم ایتالیا

در شهر رم که پر از نمادهای ایمان مسیحی و قرون و اعصار گذشته است، به سختی می‌توان بهترین مکان را برای بازدید انتخاب کرد. البته علایق شخصی هرکس نیز می‌تواند بر این انتخاب تأثیر بگذارد.

سفر به شهر بینظیر رم در تور ۸ روزه ایتالیا

این جاذبه‌های جدی و عمیق را با چند آیکون گردشگری ساده ترکیب کنید؛ همچون پلکان اسپانیایی و جایی که همه‌ی گردشگران آن را مقصد خود قرار می‌دهند، یعنی فواره‌ی ترِوی. شهر رم در ایتالیا آنقدر وسیع است که می‌تواند شما را خسته کند، بنابراین حتی یک سیاح حرفه‌ای هم باید زمان کوتاهی را به فراغت و لذت بردن از زندگی شیرین در یک پارک زیبا یا یک کافه پیاده‌رو اختصاص دهد.

1. کلوسئوم و طاق کنستانتین

همان‌طور که پاریس را به برج ایفل می‌شناسند، رم را نیز به بزرگ‌ترین سازه‌ی به جا مانده از قدیم، یعنی کلوسئوم مشهور است که هنوز به‌ عنوان نماد میادین ورزشی شناخته می‌شود. در طراحی استادیوم‌های فوتبال امروزی به وضوح از این پلان رومی الهام گرفته‌اند. ۷۲ سال بعد از میلاد مسیح، ساخت این بنا توسط وسپاسیان (Vespasian) آغاز شد و پس از وی پسرش، تیتوس، آن را با افزودن طبقه‌ی چهارم وسعت بخشید که ۸ سال بعد همراه با برگزاری یک سری بازی‌های قهرمانی، افتتاح گردید. کلوسئوم چنان عظیم بود که برای اجرای تئاتر، جشن‌ها، سیرک‌ها یا بازی‌هایی به کار می‌رفت که خاندان امپراتور و مقامات می‌توانستند آن را از پایین‌ترین طبقه‌ی بنا، خانواده‌های اشرافی از طبقه‌ی دوم و مردم از طبقات سوم و چهارم به تماشا بنشینند. در کنار کلوسئوم، طاق کنستانتین قرار دارد که تقریباً به همان اندازه مشهور است: یک طاق پیروزی که از جانب مجلس سنا به نشانه‌ی «آزادی شهر و برقراری صلح» پس از پیروزی امپراتور در «نبرد پل میلویان» در سال 312 پس از میلاد، به وی تقدیم شد.

2. شهر واتیکان

واتیکان (Vatican) کوچک‌ترین دولت مستقل جهان، با مساحت کم‌تر از نیم کیلومتر مربع، در رم واقع شده است و دیوارهای واتیکان بیش‌ترِ آن را احاطه کرده‌اند. در فضای داخل این دیوارها، کاخ و باغ‌های واتیکان، میدان و  باسیلیکای سنت پیتر، حوزه‌ی تحت مدیریت پاپ، بالاترین مقام کلیسای کاتولیک رم، قرار دارند. این مجموعه‌ی فشرده، شامل موزه‌ها و خود باسیلیکای عظیم آن، مقصد گردشگران زیادی از سراسر جهان است. در داخل باسیلیکای سنت پیتر، شاهکار میکلانژ، یعنی پی‌یتا (Pieta) و در کنار آن تندیس و محراب‌هایی ساخته‌ی برنینی و سایر اساتید قرار دارد. مسلماً بهترین بخش موزه‌های واتیکان، کلیسای سیستین است که سقف نقاشی شده‌ی عظیم آن، اثر بی‌نظیر میکلانژ را به نمایش می‌گذارد. درون کاخ واتیکان، اتاق‌های رافائل، آپارتمان‌های بورجیا، کتابخانه واتیکان و تعداد زیادی موزه قرار گرفته است که شامل گالری تصاویر، موزه‌ی هنر سکولار، موزه اتروسک و غیره می‌شود. مجموعه‌هایی که در این موزه‌ها خواهید دید، همه چیز از آموزه‌های پاپ گرفته تا هنر مذهبی قرن بیستم را شامل می‌شود.

3. پانتئون

پانتئون (The Pantheon) بهترین یادمانِ حفظ شده از رم قدیم به شمار می‌رود و حدود 2000 سال دست‌نخورده باقی مانده است؛ البته پاپ «گرِگوری سوم»، کاشی‌های برنزی کف را برداشت و پاپ «اوربان هشتم» نیز دستور داد تا کف برنزی را کَنده و ذوب کنند تا سایبانی برای محراب سنت پیتر و توپ‌هایی برای قلعه سنت آنجلو، از آن قالب‌ریزی شود. پانتئون را پس از آتش‌سوزی سال 80 میلادی بازسازی کردند. حائل‌هایی که گنبد ۴۳ متری آن را نگه داشته‌اند، قابل رؤیت نیستند چرا که درون دیوارها پنهان شده‌اند. ورودی اصلیِ 9 متری آن نیز تنها منبع نور پانتئون به شمار می‌رود. جلوه‌ی هماهنگ و متقارن درون بنا، حاصل تناسبات ویژه‌، یعنی برابری ارتفاع و قطر آن است. اولین امپراتوران مسیحی استفاده از این معبد کفرآمیز را برای عبادت ممنوع کرده بودند، اما در سال 609 پس از میلاد، پاپ بونیفاچه چهارم آن را به نام مریم باکره و تمام شهدای مسیحی تخصیص داد و از آن پس این بنا به محل دفن پادشاهان ایتالیا و سایر اشخاص مشهور از جمله رافائل نقاش، بدل شد.

4. رومن فروم

در همان حال که از میان رومن فروم (Roman Forum) می‌گذرید، انگار به رم باستان بازگشته‌اید. گرچه تنها بخش کوچکی از عظمت اولیه‌ی آن برجای مانده، اما ستون‌های سر به فلک کشیده، طاقگان پیروزی و بقایای دیوارها همچنان تحسین برانگیز هستند. رومن فروم مرکز زندگی سیاسی و مذهبی روم در کنار دادگاه‌ها، بازارها و مکان‌های تجمع مردم بوده است. پس از قرن هفتم، بناها رو به ویرانی گذاشتند و کلیساها و دژهای نظامی در میان خرابه‌های باستانی بنا شدند. سنگ‌های این مجموعه برای ساخت سایر بناها برداشته شد تا زمانی که در قرون 18 و 19، حفاری‌های انجام شده توانستند بناهای باستانی را از عمق 40 متری سنگ و خاک بیرون بکشند.

5. فواره‌ تروی

انداختن یک سکه درون فواره‌ی تِرِوی (Trevi Fountain)، این شاهکار قرن هفدهمی، یک سنت مرسوم است به نشانه‌ی این که شما باز هم به رم برمی‌گردید. آب فواره‌ تروی، بزرگ‌ترین فواره‌ی رم، از یک قنات تأمین می‌شود که در اصل توسط آگریپا (Agrippa)، صنعتگر بزرگ قرن اول پیش از میلاد، ساخته شده است تا آب را به حوضچه‌ها برساند. این فواره توسط نیکولو سالوی (Nicolo Salvi) بین سال‌های 1732 و 1751 برای پاپ کلمنت دوازدهم و در برابر دیوارِ افراشته‌ی کاخِ دوک‌های پُلی (Poli) ساخته شد. آنچه در این بنا به چشم می‌آید، اوکیانوس خدای دریا (نپتون)، در کنار اسب‌ها، تریتون‌ها (Triton)  (موجودی اساطیری با سر مرد و بدن ماهی) و صدف‌ها است. آب در اطراف پیکره‌ها و سنگ‌های تراشیده می‌گردد و در یک حوض بزرگ که همیشه پر از سکه است، جمع می‌شود.

6. کلیسای سنت جان لاتران

همان‌طور که احتمالاً از یک کلیسای اسقفی انتظار می‌رود، کلیسای جامع سنت جان (St. John) نیز یکی از چشم‌نوازترین کلیساهای رم است. این بنا پس از گذشت قرون و تغییرات متعدد، هنوز فرم اصلی خود (متعلق به عصر کنستانتین) را حفظ کرده است. نمای بیرونی آن البته با آرایشی به سبک باروک خالص تزئین شده و نمونه‌ی بارزی از آن دوره‌ی تاریخی به شمار می‌رود. در کنار موزاییک‌های محراب، حتماً به سقف چوبی و زیبای ساخته شده در قرن شانزدهم نیز دقت کنید. اگر تعمیدگاه هشت وجهی سنت جیووانی این فونته به نظر آشنا می‌رسد به این علت است که از این مدل در سایر بناهای پس از آن در اروپا بسیار اقتباس شده است. این بنا که توسط کنستانتین ساخته شده، قدیمی‌ترین تعمیدگاه مسیحیان جهان محسوب می‌شود. روبه‌روی پیزا نیز در کلیسای اسکالا سانتا (Scala Santa)، پلکان مقدس را خواهید دید، با 28 پله که در قرن چهارم میلادی توسط سنت هلن از کاخ پیلاته در اورشلیم، به این‌جا آورده شده است.

7. پلکان اسپانیایی

جالب است که نمای بی‌قاعده‌ی این پلکانِ سر به فلک کشیده و پاگردهای آن را پلکان اسپانیایی «ترینیتا دِی مونتی» (Trinità dei Monti) نامیده‌اند، در حالی که هزینه‌ی ساخت آن توسط سفیر فرانسه تأمین شده و در حقیقت کلیسای فرانسویِ ترینیتا دی مونتی است. با این وجود پلکان را از روی میدان اسپانیا که در پایین آن واقع شده است، نام‌گذاری کرده‌اند. این میدان نیز یکی از متداول‌ترین شکل‌های میدان‌های رومی را داراست. خود پلکان محل رفت و آمد خیل عظیم گردشگران است؛ آن‌ها روی پله‌ها می‌نشینند، در تابستان از خوردن بستنی جلاتو (Gelato) لذت می‌برند و در زمستان با حلقه کردن دستانشان دور پاکت بلوط‌های بوداده، خود را گرم می‌کنند. فواره‌ی قایق-مانندی که در پایین پلکان اسپانیایی وجود دارد به نام بارکاچیا (Barcaccia) (به معنی قایق بزرگ) شناخته می‌شود و توسط پی‌یترو برنینی (Pietro Bernini)، پدرِ جیان لورنزو برنینی (Gian Lorenzo Bernini)، معمار برجسته‌ی سبک باروک، ساخته شده است. «ترینیتا دی مونتی» که در سال 1502 توسط لویی دوازدهم بنا شد، هنوز هم برخی از قوس‌های اصیل گوتیک خود را حفظ کرده و هنوز مدفنی که توسط دانیله دا ولترا (Daniele da Volterra)، شاگرد میکل‌آنژ، ساخته شده در آن خودنمایی می‌کند. خیابان کُندوتی که از سمت جنوب غربی میدان اسپانیا آغاز می‌شود، مشهورترین خیابان برای خرید کالاهای مد روز در رم به شمار می‌رود. در این‌جا کافه گرکو (Greco) را می‌بینید که پاتوق هنرمندان، نویسندگان و موزیسین‌های مشهوری در طول تاریخ بوده است. دوستداران ادبیات نیز می‌توانند از خانه‌ی کیتس و شلی دیدن کنند؛ این مکان شامل نقاشی‌ها و پرتره‌هایی از شعرای بریتانیایی و هم‌عصران آن‌هاست.

8. گوردخمه‌ ها و خیابان باستانی آپیا

گور دخمه‌های «سن‌کالیستو» و «سن‌سباستیانو» هر دو از مکان‌های زیرزمینیِ خیابان آپیا (Appia) هستند. این مکان‌ها با شبکه‌ی چندلایه‌ی ظریفی از دالان‌ها و راهروها درون توفای نرم، کنده شده و شکل گرفته‌اند. علاوه بر مقبره‌ها، سن‌کالیکستوس 6 کلیسای کوچک نیز دارد که بین سال‌های 290 تا 310 پس از میلاد ساخته شده‌اند و شامل نقاشی‌های دیواری مسیحی و غیرمسیحی هستند. در سردابه‌ی پاپ، مقبره‌ی اغلب پاپ‌های شهید متعلق به قرن سوم دیده می‌شود که توسط کتیبه‌های یونانیِ موجود قابل شناسایی‌اند. سن‌سباستیانو، یکی از هفت کلیسای زیارتی رم، در قرن چهارم و در مکان قبور و گور دخمه‌های قدیمی بنا شد که در کنار فونداسیون یک باسیلیکای کنستانتینی می‌توان به کاوش در آن پرداخت. گرچه تصور می‌شود بقایای این مکان را در دوران آزار و اذیت مسیحیان به این‌جا آورده‌اند تا در امان بمانند، اما این مکان در حقیقت یک آرامگاه است و نه محل اختفای مسیحیان!

اگر کمی به سمت غرب خیابان آپیا بروید، با فاصله‌ی اندکی از گور دخمه‌های سن‌کالیستو، گور دخمه‌های دومیتیلا را می‌بینید که بزرگ‌ترین و یکی از تاثیرگذارترین گور دخمه‌های به جای مانده در رم است، با 15‌کیلومتر دالان و راهروی مخفی و یک باسیلیکای کامل در زیرِ زمین. این باسیلیکا که به قدیسان شهید مدفون در این‌جا، یعنی نرئوس و آکیلئوس (Nereus and Achilleus)، تقدیم شده، از زمان قرون وسطی به‌عنوان مقصد زیارتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. بیش از 80 مقبره‌ی نقاشی شده و یک فرسکوی 500 ساله با نام «شام آخر» در گالری‌های این مکان نگهداری می‌شود.

9. یادبود ویکتور امانوئل دوم

چه این بنای یادبود را که به نشانه‌ی پیروزی اتحاد ایتالیا و گرامیداشت اولین پادشاهی آن ساخته شده است، یک یادمان باشکوه بدانیم یا چیزی سرگیجه‌آور و دهان‌پرکن، اما باید اقرار کرد که این بنا بی‌شک یک چشم‌انداز اصیل رومی است! یادبود ملی ویکتور امانوئل دوم در میدان ونیز، بین سال‌های 1885 و 1911 ساخته شد تا موفقیت ریزورجیمنتو (Risorgimento) و دستاورد این اتحاد ایتالیایی را در سال 1870 گرامی بدارد؛ بنایی عظیم با 135 متر طول و 130 متر عرض که تا ارتفاع 70 متری بالا رفته است. تا نیمه‌ی این ارتفاع، محراب میهن و مقبره‌ی سرباز گمنام را خواهید دید. بخش شرقی یادبود، مکانی است که در آن موزه مرکزی اتحاد ایتالیا قرار گرفته؛ موزه‌ای جالب توجه با آثاری از جنبش استقلال ایتالیا.

10. حمام‌ های دیوکلسین

حمام‌های دیوکلِسیَن (Diocleziano) چنان عظیم است که امروزه دو کلیسا، بخش‌های بزرگی از یک صومعه‌ی کارتوزیان و یک موزه‌ی وسیع را پوشش می‌دهد. میکلانژ از «تپیداروم» (tepidarium - حمام‌های داغ) بزرگ، به‌عنوان لایه‌ی محافظی برای کلیسای خود، «سانتا ماریا دلی آنجلی» و موزه‌ی ملی رم بهره گرفته است که این موزه نیز بخش دیگری از گنجینه‌ی عتیقه‌های رومی را در خود جای می‌دهد: مجسمه‌های یونانی و رومی، تابوت‌های پیشامسیحی و مسیحی متأخر و موزاییک‌ها و فرسکوهای زیبا. کلیسای سن برناردو آله ترمه (San Bernardo alle Terme)، متعلق به اواخر قرن شانزده نیز در یک ساختمان مدور در گوشه‌ی حمام‌ها ساخته شده است.

11. تپه‌ پالاتین

تپه‌ی پالاتین (Palatine Hill) که به لحاظ استراتژیک 50 متر بالاتر از تیبر (Tiber) واقع شده است، شاهد زنده‌ای از سکونت اولیه‌ی رومی‌ها به شمار می‌رود: حجاری‌های یافته شده در جلوی معبد سیبِل (Cybele) کار دستِ انسان را در قرن نهم قبل از میلاد مسیح نشان می‌دهد. بعدها این مکان توسط امپراتوران و خاندان‌های اشرافی به‌عنوان کاخ مسکونی انتخاب می‌شد. باغ‌های فارنزه روی این تپه در قرن شانزدهم و برای «کاردینال الساندرو فانرزه» ساخته شده است: پارکی فرح‌بخش مملو از تراس‌ها، عمارت‌های کلاه‌فرنگی، چمن، بوته‌های گل، درختان و فواره‌ها که به مثابه نوعی محل اجتماع آراسته شده و به کار می‌رفته است. نقاط جالب توجه تپه پالاتین عبارت‌اند از خانه‌ی لیویا (همسر آگوستوس)، شبه-زیرزمین کریپتوپورتیکوس (Cryptoporticus)، دوموس فلاویا (Domus Flavia)، دوموس آگوستانا (Domus Augustana) و مهم‌تر از همه، حمام‌های سپتیموس سِوِروس (Septimius Severus). تپه‌ی پالاتین مکان فوق‌العاده‌ای برای گشت‌وگذار است؛ پارکی بزرگ در کنار ویرانه‌های باشکوه و متاثرکننده‌ی رم باستان.

12. میدان ناوونا

یکی از میدان‌های مشخصاً باروک در رم، میدان ناوونا (Piazza Navona) است که هنوز نمای بیرونی یک استادیوم رومی را که توسط امپراتور «دومیتیان» در این‌جا ساخته شده به نمایش می‌گذارد. این مکان در قرون وسطی برای جشن‌ها و مسابقات اسب‌دوانی به کار می‌رفته و سپس توسط بورومینی (Borromini) به سبک باروک بازسازی شده است. بورومینی کسی است که یک مجموعه کاخ باشکوه و کلیسای سنت آنیِزه (Sant'Agnese) را نیز در ضلع غربی طراحی کرده است. نمای بیرونی، برج ناقوس و گنبد این مکان تأکیدی است بر شیوه معماری باروک که سطوح محدب و مقعر، سه‌کنجی‌ها، پنجره‌ها، ستون‌ها و پی‌ستون‌ها را در طرحی واحد به هم می‌بافد. در سردابه‌ی سنت آنیزه، معجزه‌ی سنت آنیزه، متعلق به 1653 و ساخته‌ی دست آلساندرو آلگاردی و همین‌طور بقایای یک کف موزاییکی رومی را می‌توان دید. سنت آنیزه نمونه‌ی جالب توجهی از کلیساهای سبک باروک و روکوکو در ایتالیا و در کل جهان است.

گرچه بورومینی میدان و نماهای اطراف آن را طراحی کرده است، اما این برنینی (Bernini) بود که شاهکار معماری آن، یعنی فواره‌ی رودها را به سبک باروک خلق نمود. این فواره‌ی روحانی، نشان از چهار رودخانه‌ای دارد که بزرگ‌ترین رودخانه‌های موجود در میان قاره‌های کشف شده‌ی آن زمان به شمار می‌رفتند، یعنی نیل، گنگ، دانوب و ریو؛ همراه با پیکره‌هایی که نماد این رودهاست. این پیکره‌ها حول یک حوض عظیم شکل گرفته‌اند و هر یک را گیاهان و جانوران مخصوص مناطق هر رود، احاطه کرده است.

13. فروم تراژان

بزرگ‌ترین و حفاظت‌شده‌ترین فروم از روم امپراتوری، یعنی فروم امپراتور تراژان (Foro di Traiano)، در قرن دوم ساخته شده و مجموعه‌ی جالب توجهی از بناها و یادبودها را در خود جای داده است: یک معبد، باسیلیکا، مجموعه‌ای از بازارها و سه یادبود امپراتور. در قرون وسطی، بناهای جدیدی در این محوطه ظاهر شد، از جمله برج شبه‌نظامیان و کلیساهای دوقلوی سانتا ماریا دی لورتو (Santa Maria di Loreto) و کلیسای نام مقدس مریم (Santissimo Nome di Maria). از میان ویرانه‌ها، به سختی می‌توان باسیلیکا اولپیا (Basilica Ulpia) را در آن انتها مشاهده کرد. این ستون 38 متری که از سنگ مرمرِ جزیره‌ی یونانیِ پاروس ساخته شده است، با یک حاشیه‌ی مارپیچ 200 متری تزئین شده و در آن 2500 پیکره از جنگ‌های تراژان دیده می‌شود: سربازانی در حال نبرد، اسب‌های رقصان در باد و تجهیزات نظامی روم. زمانی در پایه‌ی این ستون، یک کوزه‌ی طلایی قرار داشت که خاکستر تراژان را در خود جای می‌داد: کسی که امپراتوری عظیم روم، تحت نام وی توانست قدرتمندترین و باشکوه‌ترین دوران خود را تجربه کند. بازارچه‌ها با دیوارهای آجری قرمز و سقف‌هایی با سه سطح نیم‌دایره، نیز در پشت این انجمن و روی شیب تپه کوئیرینال (Quirinal) بنا شده است.

14. حمام‌ های کاراکالا

حمام‌ های کاراکالا (Caracalla) که در سال 216 میلادی تکمیل شده، چیزی فراتر از چند حمام عمومی است. این بناها یک مرکز ورزشی کامل همراه با حمام‌های سرد و گرم، یک استخر شنا، سونای خشک و بخار، تجهیزات ژیمناستیک، اتاق‌های گفت‌وگو، باغ، کتابخانه، آرایشگاه و محل‌های خرید بوده‌اند. ساختار عظیم و گسترده‌ی این مکان مساحتی در حدود 300 مترمربع را پوشش می‌دهد: مجموعه‌ تالار‌هایی عظیم و پیچ‌درپیچ، با گنبدها و طاق‌هایی که به کمک ستون‌ها و پی‌ستون‌های غول‌پیکر نگاه داشته شده‌اند. این مکان می‌توانست مجموعاً 1500 نفر را هم‌زمان در خود جای دهد. کف و دیوارها با سنگ مرمر، موزاییک و فرسکو پوشیده شده است. حتی در میان ویرانه‌ها هنوز می‌توان ظرافت و زیبایی این تزئینات را به وضوح مشاهده کرد.