کلیسای جامع نوتردام پاریس

کلیسای جامع نوتردام (نتردام) یکی از عالی‌ترین نمونه‌های معماری گوتیک فرانسه بوده و در کنار برج ایفل، از جمله مشهورترین آثار تاریخی و نقاط برجسته شهر پاریس محسوب می‌شود.

کلیسای نوتردام (Notre-Dame) که در ایل دو لا سیته، جزیره‌ای واقع در رودخانه سن قرار دارد، به دستور موریس دو سولی و کمی بعد از انتصابش به مقام اسقف پاریس در دهه ۱۱۶۰ ساخته شد. هر چند قسمت اعظم بنا قبل از مرگ وی در سال ۱۱۹۶ تکمیل شد، اما کل روند ساخت آن دو قرن به‌طول انجامید.

این کلیسای جامع به‌خاطر مجسمه‌های گوتیک و شیشه‌های رنگی شاهکارش، معروف است. این آثار نشان‌ دهنده‌ی بلوغ هنر و معماری فرانسه در قرن ۱۲ و ۱۳ میلادی هستند. در  انقلاب فرانسه خسارت‌های قابل‌ توجهی به کلیسا وارد شد که بعدها در اواسط دهه ۱۸۴۰ با نظارت مرمتگر حرفه‌ای، اوژن ویوله لودوک، نوسازی گسترده‌ای روی آن صورت گرفت.

در سال ۱۹۹۱ این بنا به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شد. اگر مسافر تور فرانسه هستید، به هیچ وجه بازید از کلیسای نوتردام را از قلم نیاندازید.

تاریخچه کلیسای جامع نوتردام

پروژه ساخت کلیسا در سال ۱۱۶۳، پس از آنکه پاپ الکساندر سوم ایده‌ی ساخت یک کلیسای جامع جدید را بنا نهاد، آغاز شد. در زمان مرگ اسقف موریس دو سولی در سال ۱۱۹۶، بخش‌های زیادی از کلیسا تکمیل ‌شده و سالن اصلی هم در حال اتمام بود.

در سال ۱۲۰۰ کار برروی ضلع غربی آغاز شد که شامل پنجره مدور بزرگ و برج‌ها می‌شد. ساخت باقی بخش‌های این بنا حدود سال ۱۲۵۰ به اتمام رسید. همچنین در دهه ۱۲۵۰ نمای بازویی‌ کلیسا توسط معمارهایی به نام ژان دوشِل و پیِر دو مونتروی، به کلیسا اضافه و عناصر باقیمانده‌ی دیگر نیز به‌مرور و طی قرن بعدی کامل شدند.

معماری کلیسای جامع نوتردام

بنای کلیسا ۱۲۸ متر طول و سالن اصلی آن ۱۲ متر عرض دارد. نقشه صلیبی‌ شکل، سالن مرتفع، قسمت بازویی و برج آن از معماری رومانسک قرن ۱۱ وام گرفته‌ شده‌اند،‌ اما طاق‌های نوک‌تیز و سقف شیاردار آن کاملاً گوتیکی هستند.

کلیسای نوتردام در واقع از اولین کلیساهای جامعی بود که در آن از پشت‌بندهای مایل بیرونی برای حمایت از دیوارهای بلند استفاده‌ می‌شد. این پشت‌بندها از اول در معماری بنا در نظر گرفته نشده بودند، بلکه بعد از مشاهده ترک و شکستگی دیوارهای نازک بالا که زیر فشار وزن سقف بودند، به آن اضافه شدند. علاوه بر پشت‌بندها، ستون‌های متعدد دیگری نیز برای این منظور در نظر گرفته شد.

یکی از علل شهرت نوتردام، مجسمه‌های بیرونی و ناودان‌های آن است که به‌شکل موجودات عجیب و غریب ساخته شده‌اند. این مجسمه‌ها که بعد از بازسازی قرن نوزدهم به بنا اضافه شدند، به‌عنوان ستون‌های حمایتی و لوله‌های خروج آب باران نیز کاربرد دارند.

سر در ورودی استوار و محکم نوتردام با تندیس‌های سنگی بسیار زیادی تزئین شده که تمرکزشان بیشتر در درب مرکزی است که داوری روز قیامت را به‌تصویر می‌کشند.

طراحی قسمت ورودی با نوارهای افقی به ایجاد تعادل بین برج‌های مرتفع ۶۹ متری کمک زیادی می‌کند. ورودی‌های قسمت بازویی کلیسا با نقش برجسته‌های عالی و بی‌بدیلی تزئین شده‌اند. درب جنوبی تصویری از زندگی استفان مقدس به‌همراه سایر قدیسین منطقه را به نمایش می‌گذارد، در حالی‌که در تزئینات درب شمالی، تصاویری از کودکیِ مسیح و قصه‌ای از تئوفیلوس کار شده است.

آتش‌سوزی کلیسای نوتردام پاریس

کلیسای نوتردام در ۱۵ آوریل ۲۰۱۹ دچار آتش‌سوزی شد. حجم آتش‌سوزی کلیسای نوتردام به‌قدری بود که در دقایق ابتدایی بخش مهمی از سقف کلیسا را در برگرفت و دود عظیمی به ارتفاع چندین متر از آن به هوا برخاست. آتش‌سوزی در ساعت ۱۸:۵۰ آغاز شد. در این عملیات حدود ۵۰۰ مامور آتش‌نشانی برای جلوگیری از ریختن برج ناقوس کلیسا تلاش کردند.

در زمان شروع آتش‌سوزی بخش‌هایی از کلیسا برای مرمت گسترده زیر پوشش داربست‌ها بود و یک هفته پیش از این اتفاق مهیب ۱۶ مجسمه‌ی مسی کلیسا موقتا از جا در آورده شده بود.

کلیسای کاتولیک فرانسه سال ۲۰۱۸ تقاضای بودجه اضطراری کرد تا این کلیسا را که شروع به فرو ریختن کرده بود، نجات دهد. علت آتش‌سوزی هنوز مشخص نیست، اما مقام‌های فرانسه می‌گویند احتمال دارد که با عملیات مرمت کلیسا مرتبط باشد.

کارشناسان و صاحب‌نظران معماری بر این عقیده‌اند که خسارات وارد آمده به این بنای مشهور سبک معماری گوتیک که قدمتی ۸۵۰ ساله دارد، بسیار سنگین است و برای مرمت و بازسازی بخش‌های آسیب دیده دست‌کم باید میلیون‌ها یورو هزینه کرد.